کارشناسان دو دسته اند: آنانی که با احراز شرایط خاص قانونی و دریافت پروانه کارشناسی، تحت عنوان کارشناس رسمی شناخته می شوند و گروه دوم کارشناسانی که فاقد پروانه کارشناسی اند و به عنوان خبره یا کارشناس غیررسمی شناخته می شوند.
تحت شرایطی از جمله این که کارشناس رسمی رشته مورد نظر در دسترس نباشد، دادگاه ها یا مقامات دارای صلاحیت، می توانند طبق مقررات از کارشناسان غیر رسمی استفاده کنند.
به طور کلی، آزمون کارشناس رسمی در سه حالت و به صورت آزمون‌های مجزا برگزار میشود:
۱- آزمون کارشناسان رسمی دادگستری که زیر نظر کانون کارشناسان دادگستری است.
۲- ماده ۱۸۷ که همان آزمون کارشناسان قوه قضاییه است و زیر نظر قوه قضاییه است.
۳- ماده ۲۷ که همان آزمون کارشناسان رسمی نظام مهندسی و زیر نظر قوه مجریه است.
در ابتدا فقط جذب کارشناس از طریق کانون کارشناسان انجام می‌گرفت. بعدا به خاطر کندی روند جذب کارشناس و ملاحظات دیگری، قوه قضاییه وارد کار شد و اقدام به جذب کارشناس کرد و همچنین به موازات قوه قضاییه، نظام مهندسی هم در این خصوص اقدام به جذب کارشناس کرد.
زمان برگزاری آزمون های کارشناس رسمی
همانور که در جدول زیر مشخص است زمان برگزاری آزمون ها تحت ضابطه خاصی نمی باشد و از الگوی خاصی پیروی نمیکند.
آزمون کارشناسی ماده ۲۷ نظام مهندسی هر ۳ سال یک بار با برنامه ریزی شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی در ۷ رشته اصلی عمران، معماری ،تاسیسات برقی،تاسیسات مکانیکی، شهرسازی،نقشه برداری و ترافیک در سطوح عمومی و تخصصی برگزار می شود .اما آزمون ماده ۲۷ برای آخرین بار در سال ۹۰ برگزار شد و پس از آن تاکنون اقدام به برگزاری این آزمون ننموده اند.
مراحل کسب پروانه کارشناس رسمی
متقاضیان در صورت داشتن شرایط شرکت در آزمون (که در ادامه به ان اشاره می شود) و درصورت قبولی در آزمون کتبی باید در در یک مصاحبه شفاهی شرکت نمایند. بنابراین قبولی در آزمون کتبی به معنای پذیرش قطعی نیست و باید مراحل مصاحبه شفاهی، گزینش را نیز باید با موفقیت پشت سر گذاشته شود. پس از قبول در هر دو آزمون کتبی و مصاحبه، دواوطلبین باید در مدت زمان تعیین شده در دو دوره کارآموزی (تحت نظر کارشناس سرپرست و قاضی سرپرست) شرکت نموده. تاخیر بیش از یک سال در مجموع مراحل کارآموزی و مراسم تحلیف باعث میشود قبولی داوطلب کان لم یکن تلقی شود. داوطلب پس از طی تمامی مراحل، با شرکت در مراسم تحلیف و اتیان و سوگند به عنوان کارشناس رسمی منصوب خواهد شد.
گروه‌ها و رشته های آزمون کارشناسی رسمی
کارشناس رسمی باید در حوزه کاری اش، فردی متخصص و حرفه ای باشد زیرا نظر کارشناس رسمی در رای صادرشده توسط قاضی در هر پرونده بسیار موثر است. بنابراین داشتن تجربه کاری نیز بسیار مهم است به همین دلیل یکی از شرایط جذب کارشناسان رسمی این است که باید حداقل ۵ سال سابقه کاری تخصصی داشته باشند. تعدادی از رشته هایی که می توان در آن شرکت کرد به شرح ذیل می باشند:
رشته های آزمون کارشناسی رسمی قوه قضاییه عبارتند از: راه و ساختمان، برق، ماشين و تأسيسات کارخانجات، برق، الكترونيك و مخابرات،حسابداري وحسابرسي، كشاورزي و منابع طبيعي، بررسي اصالت خط، امضاء و اثر انگشت، امور معادن، امور بانكي، امور گمركي، آتش سوزي و آتش نشاني، لوازم خانگي و اداري، امور ثبتي، اسلحه شناسي، تاسيسات ساختماني، وسائط نقليه موتوري زميني و تصادفات، كامپيوتر و فن آوري اطلاعات، امور نفقه و…
رشته های آزمون کارشناسی رسمی دادگستری عبارتند از: راه و ساختمان و نقشه برداری،منابع آب و معادن، امور وسایل نقلیه، ارزشیابی اموال منقول، کشاورزی و منابع طبیعی، خدمات اداری و عمومی فنون هنری، امور مالی، صنعت و فن، امور پزشکی و غذایی، ایمنی و حوادث، بیمه، داروسازی و سم شناسی، صنایع چوب، دامپروری، ایرانگردی و جهانگردی و…
منابع و سرفصل‌های آزمون
منابع و سرفصل‌های آزمون کارشناسی رسمی دادگستری و قوه قضاییه یکی است و هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند، برای هر گرایش در دفترچه راهنمای آزمون اعلام میشود و شامل موارد زیر خواهد شد:
الف) دروس تخصصي دانشگاه مرتبط با رشته آزمون مورد تقاضا
ب) قوانين و مقررات مربوط به كارشناسي رسمی
برای مشاهده سوالات دوره های گذشته آزمون کارشناس رسمی دادگستری از لینک زیر استفاده نمایید
سوالات ادوار گذشته آزمون های کارشناس رسمی
منابع و سرفصل‌های آزمون کارشناسی رسمی نظام مهندسی (ماده 27) :
معمولا به صورت میانگین ۶۰ تا ۵۰ سوال در آزمون می‌آید و ترجیحا جهت اطمینان خاطر بهتر است ۷۰ درصد نمره آزمون را کسب کنید تا به مرحله گزینش راه یابید. (البته داوطلبان می‌توانند با پاسخگویی به بیش از ۵۰ درصد سوالات نیز امیدی جهت قبولی داشته باشند که این موارد با توجه به رقابتی بودن آزمون متغیر است).
معرفی انواع صلاحیت‌های کارشناسان رسمی راه و ساختمان
از آنجاکه کارشناس رسمی یک شغل نیست بلکه یک تخصص و حرفه است که در موارد لازم در پرونده های مختلف از آن استفاده می شود. بنابراین بسیاری از متخصصان و شاغلین کشورمی توانند در کنار شغلی که دارند، با دریافت پروانه کارشناس رسمی دادگستری، در صورت ارجاع پرونده قضایی به آنها، کار کارشناس رسمی را نیز انجام دهند.
فعالیت اصلی و عمده کارشناس رسمی در قوه قضائیه است ولی طبق قانون، بخش های دیگر مانند قوه مجریه و دستگاه و سازمان های مختلف و حتی بخش خصوصی و مردم عادی هم در صورت نیاز می توانند از نظرات این کارشناسان استفاده کنند و نظرات این کارشناسان رسمی مورد تایید سازمان بازرسی و دیوان محاسبات است.
سالانه هزاران مورد پرونده به کارشناسی تخصصی احتیاج دارند و با توجه به تعداد محدود کارشناسان فعال در رشتۀ راه و ساختمان، اخذ پروانۀ کارشناسی در این شاخه می‌تواند شرایط شغلی و در نتیجه درآمد بسیار مناسبی برای شما ایجاد کند. در ذیل به تعدادی از وظایف کارشناسان راه و ساختمان اشاره می کنیم:
– ارزیابی اراضی و املاک مسکونی
– ارزیابی اراضی مسکونی و غیر مزروعی
– تفکیک و افراز ساختمان ها
– امور فنی تونل، پناهگاه و مترو
– امور فنی راه، راه‌آهن و باند فرودگاه
– امور فنی سازه‌های دریایی و تأسیسات ساحلی
– امور فنی سدسازی و تأسیسات انتقال آب
– امور فنی مصالح ساختمانی: فولاد، بتن، مصالح متعارف ساختمانی و سایر مصالح ساختمانی
– انطباق ساختمان با طرح‌های مصوب معماری
– بررسی و اظهارنظر در استانداردهای معماری در ساختمان
– ترازیابی و نقشه‌برداری اراضی
– تشخیص اراضی دایر، بایر و موات (ساختمان)
– تطبیق وضعیت (با نقشه، قرارداد، ضوابط و مقررات، قدمت، نوع و)
– تعیین اجاره‌بها و اجرت‌المثل اراضی و املاک مسکونی
– تعیین علت بروز و میزان خسارت
– تعیین مقادیر و برآورد هزینه اجرای عملیات و برآورد هزینه تعمیرات
– تعیین میزان سرقفلی و حقوق کسب پیشه و تجارت
– تعیین و تشریح وضعیت (تأمین دلیل)
– تفسیر عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای ازنظر ساختمانی
– تهیه و رسیدگی صورت کارکرد و تشخیص حسن انجام کار
– رسیدگی به اختلافات کارفرمایان، مشاور و پیمانکاران در امور تخصصی مربوط
– رسیدگی صورت کارکرد و تشخیص حسن انجام کار
– متره و برآورد کارهای راه‌سازی و تشخیص حسن انجام کار و تعیین خسارات و تعمیرات مربوط به کار
– محاسبات فنی ساختمان‌های ویژه (سد، تونل، پل، اسکله، برج آب)
-مکانیک خاک و پی‌سازی
– نقشه‌برداری، پیاده کردن، ترازیابی، مساحی، ارزیابی اراضی غیر مزروعی و ساختمان‌ها
شرایط متقاضیان آزمون کارشناسی رسمی دادگستری و قوه قضائیه
تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
داشتن حداقل ۲۴ سال تمام شمسی تا روز برگزاری آزمون
داشتن دانشنامه معتبر کارشناسی از دانشکده‌های معتبر داخلی یا خارجی
داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم برای آقایان هنگام اخذ پروانه کارشناسی.
عدم سوءپیشینه مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.
عدم اعتیاد به مواد مخدر و سکر آور به تائید سازمان پزشکی قانونی و عدم تجاهر به فسق.
نداشتن سوء شهرت.
عدم محکومیت به انفصال دائم از شغل کارشناسی برای متقاضیان.
دارا بودن حداقل ۵ سال تجربه مرتبط در رشته موردتقاضا با مدرک لیسانس تا هنگام اخذ پروانه کارشناس رسمی.
عدم اشتغال به وکالت یا کارشناسی رسمی در رشته‌های دیگر یا اشتغال به کارشناسی رسمی در کانون کارشناسان رسمی دادگستری
داوطلبان باید بومی استان حوزه قضائی انتخابی باشند.
داشتن وثاقت و تعهد به اصل نظام و قانون اساسی.
شرایط متقاضیان آزمون کارشناسی رسمی ماده ۲۷
عضویت در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان
دارا بودن پروانه اشتغال به کار مهندسی معتبر در رشته مورد تقاضا
داشتن ۱۰ سال سابقه کار مفید در رشته مورد تقاضا پس از فراغت از تحصیل
گذارندن دوره های آموزش کارشناسی
نداشتن پیشینه کیفری و محکومیت انتظامی درجه ۳ و بالاتر
برخورداری از سلامتی مناسب برای کارشناسی
برای آشنایی بیشتر با پروانه کارشناس عمومی ماده 27 می توانید از لینک های زیر استفاده کنید: