بربلندى (دوِر) ، Superelevation شیب عرضى یکسره روسازى در امتداد شعاع قوس افقی است.
مطابق نشریه 415 طرح هندسی راه ها مقدار حداکثر بربلندى تابع عوامل زیر است:
الف – شرایط جوى منطقه (دفعات تکرار و مقدار برف و یخ)
ب – نوع راه (کوهستانى، تپه ماهور یا دشت)
پ – درصد خودروهاى سنگین و کندرو
ت – محدودیتهاى طراحى از لحاظ تأمین فضاى کافى جهت اعمال بربلندى و شرایط تخلیه آبهاى سطح راه
حداکثر بربلندی در انواع راهها (شنی یا غیرشنی) نباید از ۱۲درصد تجاوز کند.
با توجه به عوامل بالا مقادیر بربلندى نباید از مقادیر زیر تجاوز کند:
۱- در راههاى دو خطه و راههاى جانبى دو خطه و نیز در رابطها، در مناطقى که در معرض بارش برف و یخبندان نیست، ۱۲درصد
۲- در آزادراه ها و بزرگراه ها، ۱۰درصد
۳- در مناطق با ارتفاع بیش از هزار متر از سطح دریا و در شرایط برف و یخبندان، ۸درصد
۴- در مناطق حومه شهرى به دلیل امکان توسعه آتى شهر و کاهش سرعت طرح، بهتر است ۶درصد در نظر گرفته شود.
در هر صورت برای کاهش جابجایی جانبی وسایل نقلیه در سرعتهای کم، حداکثر بربلندی انتخابی در سرعت طرحهای کمتر باید به مقادیر جدول زیر محدود شود. در غیر این صورت اضافه عرض لازم برای کاهش امکان تجاوز وسیله نقلیه به خط مجاور، در نظر گرفته شود.
طول تأمین بربلندى
از نظر تأمین ایمنى خودرو و همچنین حفظ زیبایى مسیر و اجتناب از واکنش هاي آنی در مسیر، تغییرهاى لازم در شیب عرضى راه، بهتر است به صورت تدریجى و ملایم و در طولى از راه، قبل و بعد از قوس هاي افقی انجام شود. این طول، طول تأمین بربلندى نامیده میشود. براى جلوگیرى از نمودار شدن شکستگى محلهاى تغییر شیب بهتر است از یک خم کوتاه، براى گرد کردن استفاده شود. طول این خم حداقل 5 متر خواهد بود.
نحوه اعمال بربلندى
براى اعمال بربلندى معمولاً از سه روش زیر استفاده میشود:
الف – دوران نیمرخ عرضى حول محور طولى راه
ب – دوران نیمرخ عرضى حول لبه داخلى
پ – دوران نیمرخ عرضى حول لبه خارجى
روش اول، به دلیل کمترین مقدار تغییر مکان در لبه هاى روسازى، از متداولترین روشها براى راههاى دو طرفه بدون میانه یا با میانه کم عرض است.
در انتخاب نوع روش بهتر است به نحوه تخلیه آبهاى سطحى، زیبایى، اجتناب از شیبهاى بحرانى و متناسب بودن قرارگیرى روسازى نسبت به زمین طبیعى اطراف توجه شود. در موردهایى که محل لبه داخلى روسازى براى کانال تخلیه آبهاى سطحى در نظر گرفته شده، روش دوم و در مواردى که تأکید بر ظاهر راه است، از روش سوم استفاده میشود.
محدودیتهاى اعمال بربلندی
الف- در مواردي که به دلیل محدودیت، نظیر راههاى دو خطه در مناطق کوهستانى، محل رابط ها و راه هاى جانبى، تأمین شعاع کافى براي قوس افقی و تامین میزان بربلندى و طول لازم براي آن امکانپذیر نباشد، میتوان از بیشترین مقدار ممکن بربلندى و کمترین طول تأمین بربلندى استفاده کرد، مشروط برآنکه شدت تغییر در شیب عرضى از 4 درصد در طول 20 متر تجاوز نکند.
ب – بهتر است از قرار دادن طول تأمین بربلندى در روى پل هاى بزرگ اجتناب شود.
پ – تأمین تدریجى بربلندى در شانه هاى راه با تغییرهاى تدریجى رویه سواره روى مجاور متناسب است.
