آشنایی با انواع بیمه نامه های مهندسی

پروژه های عمرانی،سازه های صنعتی و ساختمانی از ابتدای شروع عملیات ساخت و در تمام مدت نصب تجهیزات و ماشین آلات و  همچنین در دوره آزمایش و راه اندازی تا تحویل موقت در معرض خطرات گوناگون و آسیبهای ناشی از وقوع حادثه و از بین رفتن سرمایه بوده و این احتمال نیز وجود دارد که پیمانکار و عوامل بیمه گذار در نتیجه سهل انگاری یا خطاهای انسانی باعث زیان هایی نیز به اشخاص ثالث گردند که قانوناً مسئول شناخته شوند.

در این راستا بیمه های مهندسی از جمله رشته های مورد توجه صاحبان صنایع و سرمایه در بازارهای جهانی محسوب می شود.که با توجه به کاربردهای گوناگون آن از تنوع زیادی برخوردار هستند.بیمه های مهندسی اصولاً خسارت فیزیکی ناگهانی و غیر قابل پیش بینی را در طول مدت بیمه جبران می نماید. بیمه های مهندسی به دو دسته کلی تقسیم می شود :

1-بيمه‌نامه‌های دوره عمليات ساخت و نصب که خود شامل موارد زیر می باشد :

• بیمه تمام خطر پیمانکاران( C.A.R )
• بیمه تمام خطر نصب( E.A.R)

2-بيمه‌نامه‌هاي دوره بهره‌برداري که خود شامل موارد زیر می باشد :

• بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری(C.P.M)
• بیمه شکست ماشین آلات(M.B)
• بیمه عدم النفع ناشی از شکست ماشین آلات(M.L.O.P)
• بيمه تمام خطر تجهیزات الکترونیکی(E.E)
• بیمه فساد کالا در سردخانه(D.O.S)
• بیمه سازه تکمیل شده در حال بهره‌برداری(C.E.C.R)
• بیمه بویلر و مخازن تحت فشار( B.P.V)
• بیمه عیوب اساسی و پنهان ساختمان یا تضمین کیفیت ساختمان

3-بیمه های مسئولیت ساخت و ساز

• بیمه مسئولیت ساختمان در قبال کارکنان
• بیمه مسئولیت ساختمان در قبال اشخاص ثالث

حال به اختصار به توضیح هر بیمه نامه می پردازیم:

بیمه تمام خطر پیمانکاران(Contractors All Risks)

به موجب این بیمه طرح های عمرانی و ساختمانی مانند پروژه های احداث واحدهای مسكونی،  تجاری، اداری، مدارس، كارخانجات، نیروگاه ها، راه آهن ها، فرودگاه ها، جاده ها، پل ها، سدها، شبكه های فاضلاب  و … تحت پوشش قرار می گیرند. مدت بیمه از زمان تخلیه مصالح در محل اجرای پروژه شروع  و تا اتمام آن  و تحویل كار به كارفرما  ادامه دارد. تحت این بیمه نامه ساختمان های موقت ، تجهیزات و  ماشین آلات ساختمانی ، اموال مجاور و مسئولیت در قبال اشخاص ثالث نیز قابل بیمه شدن می باشند. این پروژه ها از تاریخ شروع تا زمان تحویل به کارفرما در مقابل هرگونه خسارت ناشی از هر حادثه همچنین خسارت های مادی، جرح، صدمات بدنی وارده به اشخاص ثالث، پاکسازی محیط و برداشت ضایعات تحت پوشش این بیمه قرار گیرد. بیمه تمام خطر پیمانكاران از جمله بیمه های تمام خطر می باشد، به این معنی كه تقریباً هرگونه زیان یا خسارت ناگهانی و غیر قابل پیش بینی كه در طول مدت بیمه به اموال بیمه شده واقع در محل اجرای پروژه ساختمانی وارد شود مشروط بر اینكه به نحوی مشخص در بیمه نامه مستثنی نشده باشد تحت پوشش قرار می دهد.

در این بیمه نامه تمام خطر پیمانکاران، خسارت های ناشی از آتش سوزی، صاعقه، انفجار، سقوط هواپیما، سیل، طغیان آب، باران، برف، بهمن، امواج عظیم دریا در اثر آتشفشان، هرنوع طوفان، زمین لرزه ، نشست زمین ، لغزش زمین و صخره ها، دزدی ساده ، سرقت با شكست حرز، اجرای ناصحیح كار، عدم مهارت، سهل انگاری، اعمال توأم با سوءنیت،از بین رفتن یا خسارت وارد به مصالح ساختمانی، ماشین آلات ساختمانی و لوازم و تجهیزات ساختمانی را كه در حین حمل و نقل در محدوده اجرای پروژه، انبار داری، یا در هنگام سواركردن یا پیاده كردن ماشین آلات به وقوع بپیوندد را تحت پوشش قرار می دهد.

بیمه تمام خطر نصب (Erection All Risks)

این بیمه خسارت‌های فیزیکی، غیرقابل پیش‌بینی و ناشی از حادثه را که در حین اجرای عملیات نصب و یا مونتاژ انواع ماشین‌آلات و تجهیزات و نیز نصب هر گونه سازه با اسکلت فلزی در کارگاه‌های کوچک و بزرگ صنعتی، صنایع خودرو‌سازی، شیمیایی، فولاد، غذایی، چوب و کاغذ، چرم، کاشی‌سازی، صنایع وابسته به کشاورزی و همچنین سیستم‌های مخابراتی، ابزارهای دقیق آزمایشگاهی، نیروگاه‌ها، پروژه‌های انتقال آب، گاز و خطوط انتقال نیرو را تحت پوشش قرار می‌دهد .

در بیمه‌نامه تمام خطر نصب، خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی، صاعقه، انفجار، زلزله، سیل، طوفان، لغزش و رانش زمین، دزدی با شكست حرز تحت پوشش قرار می‌گیرد. مواردی نظیر طراحی غلط، مصالح معیوب، اجرای غلط، خطرات بوجود آمده در كارخانه سازنده ماشین‌آلات و تجهیزات بكار گرفته  شده برای نصب نیز قابل بیمه شدن هستند. پوشش بیمه تمام خطر از زمان شروع عملیات نصب و ساختمانی آغاز و شامل دوره آزمایش و نگهداری نیز خواهد شد. مسئولیت مالی و جانی در برابر اشخاص ثالث نیز در بیمه تمام خطر تحت پوشش قرار می‌گیرد. مدت بیمه تمام خطر نصب مطابق مدت قرارداد بوده و بيمه گذار مي تواند دوره آزمايش (راه اندازي) و دوره نگهداري (تحويل موقت) را نيز تحت پوشش قرار دهد.

جنگ، واكنش هاي هسته اي، اعمال عمدي بيمه گذار يا كاركنان وي، توقف كار، فرسودگي، خوردگي، زنگ زدگي و … از استثنائات بيمه تمام خطر نصب می باشند.

بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاران (Contractors’ Plant & Machinery)

این بیمه تمامی خسارت‌های وارد شده به ماشین‌آلات و تجهیزات پیمانکاران مانند گریدر، لودر، بولدزر، سایدبوم، جرثقیل و … را که در كارهای ساختمانی و نصب  مورد استفاده پیمانكاران قرار می گیرد جبران می‌نماید

بیمه شکست ماشین آلات (Machinery Breakdown)

بیمه شکست ماشین‌آلات یکی از بیمه‌های دوره بهره‌برداری است. این بیمه نامه خسارات وارد بر ماشین آلات و تجهیزات كارخانجات ناشی از عیوب مكانیكی و یا الكتریكی كه بطور ناگهانی و غیر قابل پیش بینی به وقوع می پیوندد را تحت پوشش قرار می دهد.  ماشین آلات تولید مواد غذائی، ژنراتور ها، توربین ها، ماشین آلات تراشكاری، بافندگی، چاپ و … می‌توانند تحت پوشش بیمه‌نامه قرار گیرند. خطرات طراحی غلط، عیوب ناشی از شكست مكانیكی ماشین آلات، اشتباهات عمدی و خرابكارانه كارگران، شكست الكتریكی كه عمدتاً ناشی از نوسانات برق می باشد و …تحت پوشش این بیمه می باشند اما بیمه شكست ماشین آلات دارای بعضی استثنائات نیز می باشد كه به برخی از آنها می توان اشاره کرد: خسارات طبیعی، جنگ، استهلاك و خوردگی و…

بیمه عدم النفع ناشی از شکست ماشین آلات(Machinery Loss of Profits)

بیمه عدم‌النفع ناشی از شکست ماشین‌آلات یکی از بیمه‌های دوره بهره‌برداری و مكمل بیمه شكست ماشین‌آلات  است. این بیمه‌نامه چنانچه در اثر خطرات ناگهانی وارد به ماشین‌آلات، وقفه‌ای در تولید كارخانه به وجود آید، زیان ناشی از عدم تولید را كه شامل هزینه‌های جاری، حقوق و دستمزد كاركنان در طول دوره تعطیلی و سود از دست رفته است را بیمه می‌نماید.  زیان ناشی از عدم تولید به مراتب بیشتر از خسارت فیزیكی وارد به ماشین‌آلات خواهد بود.

 بیمه تجهیزات الكترونیك (EE)  
این بیمه خطرات وارد به انواع تجهیزات الكترونیكی مورد استفاده در كارگاه‌های صنعتی، صنایع، لوازم پزشكی و آزمایشگاهی، لوزم اداری، سیستم‌های هشدار دهنده، تجهیزات بیمارستانی، دستگاه‌های كنترلی، تجهیزات مربوط به سینما و فیلمبرداری، دستگاه‌های تست مواد، تجهیزات گیرنده و فرستنده، كامپیوتر و مانند آنها را تحت پوشش قرار می‌دهد.
برخی از این انواع وسایل الکترونیکی که می تواند تحت پوشش بیمه نامه تجهیزات الکترونیک قرار گیرد به شرح زیر است:
الف – کامپیوترها و قسمت های خارجی آنها مانند صفحه کلید، چاپگر، واسطه ها، صفحه نمایش، قلم نوری و پلاتر و همچنین تجهیزات اضافی که برای بهره برداری مورد نیاز است مانند سیستم تهویه و ترانسفورماتور.
ب – کارت پانج، نوارهای مغناطیسی و دیسک های نوری.
ج – تجهیزات پزشکی مانند دستگاه اشعه X ، تجهیزات دندانپزشکی، آزمایشگاهی، تشخیص طبی و…
د- دستگاههای الکترونیکی مخابراتی مثل تلفنخانه مرکزی، دستگاههای تلکس، تجهیزات ایستگاه های رادیو تلویزیون، رادار، سیستم ناوبری دریایی و هوایی.
هـ – وسایل فیلمبرداری، دوربین ها، ویدئو، دستگاههای ضبط و پخش صدا.
و – ماشین های اداری ، مانند دستگاه فتوکپی ،کامپیوترهای شخصی و غیره.
مهمترین خطرهایی که می تواند تحت پوشش قرار گیرد عبارتند از :
آتش سوزی، صاعقه، انفجار، سیل، طغیان آب و طوفان در مناطقی که در معرض مستقیم خطرات مذکور قرار دارند، شکست در اثر عوامل الکترونیکی و مکانیکی در صورتی که خسارت مذکور در تعهد فروشنده یا تحت پوشش قرارداد نگهداری مورد بیمه باشد، بیمه گر تعهدی در جبران خسارت نخواهد داشت. سقوط هواپیما، دوده، خوردگی، گرد و خاک، رطوبت، غبار، خسارت عمومی بـه وسیلـــه کـارکنـان، زمیــن لرزه ، ریزش کوه، سقوط بهمن.

بیمه فساد كالا در انبار سردخانه(D.O.S) 
هدف از ارائه این بیمه پاسخگویی به نیاز اشخاصی است که کالای خود را در سردخانه ها انبار نموده و در قبال فساد کالایشان دراثر شکست ماشین آلات سرد کننده، خواستار پوشش بیمه می باشند بدین معنی چنانچه حادثه ای موجب از بین رفتن یا خسارت  وارد به  تجهیزات سردکننده بشود و غرامت ناشی از آن، تحت شرایط بیمه شکست ماشین آلات  قابل جبران باشد، فساد محصول در اثر چنین حادثه ای تحت پوشش خواهد بود لازم به ذکر است که بیمه فساد کالا مکمل پوشش ارائه شده در بیمه (شکست) ماشین آلات و اخذ آن جز در ارتباط با بیمه ماشین آلات موردی ندارد.

بیمه سازه تکمیل شده در حال بهره‌برداری (Civil Engineering Completed Risks)

این بیمه خسارت‌های وارد به انواع سازه‌های تکمیل شده عمرانی را در زمان بهره‌برداری از قبیل ساختمان های مسكونی، اداری، برج ها، جاده ها، راه آهن، باندهای فرودگاه، پل ها، تونل ها، سدها، کانال ها، بندرگاه ها، شبکه های آبیاری، مخازن ذخیره آب، خطوط لوله آب، نفت، گاز و فاضلاب ونیز انبارها و معادن در زمان بهره برداری.

این بیمه نامه خسارت های فیزیکی ناگهانی و غیرقابل پیش بینی که نیاز به تعمیر و یا تعویض مورد بیمه داشته باشد تحت پوشش قرار می دهد. خطرهای تحت پوشش عبارتند از: تصادم وسایط نقلیه زمینی، دریایی، هوایی و یا سقوط اجسام، زمین لرزه، امواج عظیم دریا در اثر آتشفشان، طوفان، سیل یا طغیان آب ،نشست زمین، لغزش زمین و صخره ها یـــا هر گونه حرکت دیگر زمین، یخبندان، یخ و برف، خرابکاری عمدی، آتش سوزی، صاعقه و انفجار.

بیمه بویلر و مخازن تحت فشار  (B.P.V)
این بیمه نامه خسارت های ناشی از انفجار فیزیكی یا شیمیایی بویلرها و مخازن تحت فشار را كه به خود و اموال بیمه گذار صدمه می زند و همچنین خسارت های جانی و مالی وارد به اشخاص ثالث را تحت پوشش قرار می دهد.

بیمه مهندسی عیوب اساسی و پنهان ساختمان (تضمین کیفیت ساختمان)( Latent Defects of Building )

بیمه عیوب اساسی و پنهان ساختمان به منظور پوشش خطرات احتمالی ناشی از موارد تحت مسئولیت مهندسین ناظر، طراح، معمار و محاسب برای ساختمان تکمیل شده صادر می‌شود. این بیمه در زمان فروش ساختمان به خریدار تحویل داده می‌شود. اگرچه تهیه این بیمه اجباری است، اما یکی برخورداری از آن علاوه بر جبران خسارت های آتی، باعث می شود که روند ساخت سازه، در تمامی مراحل توسط کارشناس بیمه نیز نظارت شود. در نتیجه احتمال ایجاد مشکلات اساسی در آینده بسیار کمتر خواهد شد.

مطابق مبحث دوم مقررات ملی 7-1-15 -3 مدت بيمه كيفيت اجراي ساختمان از ابتداي شروع بهره برداري و پس از تحويل سـاختمان توسط مجري به صاحبكار يا صاحبكاران در بخشهاي مختلف ساختمان به شرح زير است :

الف ـ سازه هاي ساختمان شامل پي، اسكلت، سقف و سفتكاري، حداقل ده سال.

ب ـ نماي ساختمان ، حداقل پنج سال.

ت ـ عايقهاي رطوبتي ساختمان ، حداقل پنج سال.

ث ـ تجهيزات و تأسيسات مكانيكي و تأسيسات برقي ، آسانسورها ، حداقل سه سال.

آسیب های تحت پوشش این بیمه شامل: نمای ساختمان، اجزای اصلی مانند ستون ها، دیوارها، کف، باربند و… که در استحکام ساختمان تاثیر گذار هستند.، آسانسورها و دیگر تجهیزات مکانیکی و برقی ساختمان، عایق های رطوبتی، استفاده از مصالح نامرغوب یا معیوب، خسارات ناشی از طراحی اشتباه، نقض قوانین، عدم رعایت استانداردها و..، هزینه های مربوط به احداث راه سترسی، مانند پل سواره رو و پیاده رو، هزینه های محوطه سازی مانند ساخت آبنماو ….

لازم به ذکر است خرابکاری های عمدی، جنگ، شورش، عملیات تروریستی و.، بلایای طبیعی مانند زلزله، طوفان، سیل، صاعقه، فرسایش، آتش سوزی یا انفجار شامل این بیمه نامه نمی شوند.

همینطور آسیب های ناشی از نگهداری نادرست سازه و یا خسارت های بعد از تکمیل ساختمان در اثر ایجاد تغییرات یا تعمیر بخشی از ساختمان ایجاد شود. و حتی صدمات ایجاد شده از سوی ساختمان های مجاور نیز از تعهدات این بیمه نامه نیستند.

بیمه مسئولیت ساختمان در قبال کارکنان(بیمه نامه مسئولیت مدنی کارفرما در مقابل کارگران ساختمانی)

چنانچه در حین انجام کار در محل کار، در اثر حادثه خسارت بدنی به کارکنان شاغل بیمه گزار وارد آید و مسئولیت کارفرما در این ارتباط برای بیمه گر محرز گردد خسارت وارده جبران خواهد شد. منظور از جبران خسارت بدنی، شامل پرداخت هزینه های پزشکی و غرامت نقص عضو و فوت می باشد . در جریان عملیات ساختمانی، از همان ابتدای فعالیت های تخریب، خاکبرداری، گودبرداری، پی کنی و مراحل احداث بناهای جدید همه خسارات جانی و مالی باید تحت پوشش بیمه قرار بگیرد. با داشتن بیمه مسئولیت ساختمان همه اشخاص حقیقی و یا حقوقی که در جریان انجام امور ساختمانی  در محل مورد  بیمه فعالیت دارند تحت پوشش قرار می گیرند. در این بیمه نامه علاوه بر کارگران ساختمانی ، کارفرما، مهندسین ناظر ،پیمانکاران فرعی و … همه تحت پوشش بیمه قرار می گیرند.

پوششهای اصلی این بیمه نامه براساس دیه نقص عضو و فوت با درج سقف تعهدات برای هر نفر و هر حادثه و در طول مدت بیمه نامه خواهد بود.

پوشش های فرعی بیمه نامه مسئولیت کارفرما در قبال کارگران ساختمانی

• ماموریت‌های خارج از کارگاه
• اماکن وابسته به کارگاه
• حوادث نقلیه موتوری به طور کامل
• مسئولیت پیمانکاران فرعی
• مسئولیت مهندسین ناظر یا مشاور
• پرداخت خسارت بدون رای دادگاه
• پرداخت خسارت پزشکی بدون اعمال تعرفه
• مطالبات سازمان تامین اجتماعی برای هر کارگر یا کارمند
• شخص کارفرما. پیمانکار و …
• خسارت جانی اشخاص ثالث
• مابه‌التفاوت افزایش دیه هر سال علاوه بر میزان تعهدات خریداری شده در بیمه‌نامه حداکثر تا 3 سال
• پرداخت غرامت روزانه کارگران
• صدمات جسمی کارکنان بر اثر حوادث نامرتبط به فعالیت بیمه‌شده

بیمه مسئولیت ساختمان در قبال اشخاص ثالث

در زمان انجام همه عملیات ساختمانی، ممکن است که خسارات مالی و صدمات جسمانی به اشخاص ثالث  که در فعالیت ساختمان سازی هیچ دخالتی ندارند وارد آید که ناشی از یکی از عملیات تخریب، خاکبرداری، گودبرداری، پی کنی ، نصب اسکلت و سایر کارهای عمرانی باشد. با داشتن این بیمه نامه، مسئولیت کارفرما و سایر عملیات اجرایی را به همه افراد اشخاص ثالث را تحت پوشش قرار می دهد ممکن است این فرد ثالث همسایه پروژه بوده و یا ماشینی باشد که کنار خیابان پارک کرده و دچار خسارت شده است.  برای داشتن این پوشش باید از همان ابتدای آغاز تخریب و گودبرداری تا انتهای عملیات ساختمانی اقدامات لازم در جهت خرید این بیمه نامه باید انجام شود. لازم به ذکر است که کلیه صاحبکاران و عوامل اجرایی عملیات ساختمانی به این بیمه نامه نیاز دارند.

پوشش های بیمه ساختمان در قبال اشخاص ثالث:

• فوت
• نقص عضو
• هزینه های پزشکی
• خسارات مالی
• نشت و ترک خوردگی ساختمان های مجاور در اثر تخریب و گودبرداری ساختمان مورد احداث
• ریزش ساختمانهای مجاور در اثر گودبرداری
• خسارات مالی وارد به اثاثیه و تأسیسات ساختمانهای مجاور در اثر ریزش
• خسارات به خیابان و پیاده رو و اموال عمومی از جمله فضای سبز
• خسارات وارد به تأسیسات تحت الارضی شامل خطوط انتقال آب گاز و تلفن
• خسارات وارد به خودروهای عبوری و یا پارک شده در محیط اطراف پروژه در اثر پرتاب مصالح ساختمانی
• خسارات جانی شامل فوت و نقص عضو و هزینه های پزشکی همسایگان (ساکنین ساختمانهای مجاور)
• خسارات جانی برای عابرین در اثر سقوط و پرتاپ مصالح ساختمانی
• خسارات جانی افراد ثالث که وارد محوطه ساختمان مورد بیمه می گردند
• خسارات ناشی از دپو مصالح در خیابان و پیاده رو

کارفرما نمیتواند با تهیه این بیمه نامه مسائل ایمنی را رعایت نکرده و به پوشش بیمه ای بسنده نماید ، این پوشش با رعایت کلیه موارد ایمنی وقوع حوادث ناگزیر را پوشش می دهد.