در بحث قالب بندی برای ایجاد شکل های هندسی مختلف ستون و دیوار از جمله: مربع، مستطیل،گرد ، Lشکل، هشت ضلعی و… می توان از ترکیب پانل های قالب فلزی بتن، کنج های بیرونی و داخلی و نبشی پانچ شده و دیگر اتصالات قالب عملیات قالب بندی و اجرائی بتن ریزی را انجام داد. به طور کلی قالب ستون با مقاطع هندسی فوق الذکر از دو جزء اصلی تشکیل می یابند جدار قالب (پانل های فلزی) کلاف یا قید (لوله ای یا ناودانی). برای حفظ راستای شاقولی ستون ها و پایداری خارجی آن، می بایست از مهارهای مورب کششی ( از قبیل کابل ) و فشاری (جک شاقول کننده ) استفاده نمود.
قالب با مقاطع مربع یا مستطیل :
از ترکیبات مختلف قالب بتن های مدولار در قالب بندی ستون های با مقطع مربع یا مستطیل استفاده می گردد . جهت جلوگیری از پیچیدگی قالب ستون از ابعاد 50*50 به بالا از قید لوله ای (گونیا) استفاده میشود. قید لوله ای معمولا از 4 قسمت ستون توسط گیره متوسط به قالب ستون متصل میگردد. ابعاد قید لوله ای غالبا 75*75 ، 80*80 و 100*100 میباشد. بنابراین برای هر ستون به تعداد , 8 عدد قید لوله ای و 32 عدد گیره متوسط لازم است.
برای جلوگیری از تیزی گوشه ستون که امکان لب پر شدگی آن بالاست ، معمولا کنج ها را پخ دار تولید میکنند ، تا در گوشه ی مقاطع ستون ها پخی ایجاد کند (که پس از قالب برداری نمایان است). در اتصالات قالب ها ، کنج ها و نبشی ها از پین و گوه ی نر و ماده و همچنین از کلمپس (بست قورباغه ای) استفاده می شود .
قالب گرد :
قالب گرد به صورت دو نیم دایره طراحی و تولید می شود و غالبا در ساخت ستون کاربرد دارد. لازم به ذکر است که عمل اتصال افقی این دو نیم دایره را توسط پیچ و مهره های مخصوصی به یکدیگر متصل می کنند. اتصال عمودی دو قالب توسط پین و گوه یا کلمپس انجام می شود.برای ساخت ستون های گرد در پایه پل ها و پارکینگ های طبقاتی، از قالب گرد استفاده می شود. معمولاً قالب ستون های دایره ای با قطرهای 30 الی 150 سانتیمتر و طول های 100 و 150 سانتی متر ساخته می شوند. در صورت نیاز به سر ستون قارچی، قالب سر ستون قارچی بر روی قالب ستون گرد نصب می شود در صورتی که قطر ستون های گرد از یک متر کمتر باشد نیازی به استفاده از کلاف فولادی نیست. اما اگر قطر بزرگ تر باشد برای جلوگیری از تابیدگی و تغییر شکل مقطع باید از کلاف استفاده کرد؛ به این صورت که کلاف را به مقطع جوش می زنند.
قالب ستون های گرد یکپارچه :
قالب ستون های گرد به صورت یکپارچه طراحی و ساخته می شوند . قالب های نام برده پس از آن که به وسیله ی جرثقیل در جای خود قرار گرفتند توسط اتصالات مخصوص به خود به صورت مقطع دایره کامل در می آیند.
قالب L:
استفاده از قالب های خاص یکپارچه در ستون های بتنی است که در این روش ، قالب ها با توجه به شکل ستون و ارتفاع بتن ریزی در هر مرحله ساخته و اجرا می شود که اصطلاحا به این قالب ها ، قالب L میگویند . روش مذکور باعث نصب سریع قالب ها شده و همچنین با توجه به یکپارچگی قالب ها ، کیفیت آن ها نسبت به سایر قالب های مشابه دیگر بهتر می باشد . لازم به ذکر است که این قالب ها جزء پانل های خاص بوده و در عضوها و سازه های دیگر قابل استفاده نمی باشد ، که این مورد افزایش هزینه های پروژه را به دنبال دارد . همچنین وزن بالای قالب ها و نیاز به جرثقیل برای جابجایی پانل های قالب ، ممکن است پروژه را با مشکلاتی همراه سازد و هزینه را بالا ببرد.
قالب قابل گسترش:
این قالب ها را می توان به طور یکپارچه توسط جرثقیل جابجا نمود . مقاومت « قالب ستون قابل گسترش» برای بتن تازه به فشار 80 کیلونیوتن برمترمربع طراحی و ساخته شده است. ابعاد مقطع قالب ستون از 20× 20 سانتی متر تا 60 × 60 سانتی متر با گام های 5 سانتی متر افزایش یافته و مقاطع مربع یا مستطیل را قالب بندی می کند . این قالب ها پس از دکفراژ ، فضای کمتری را اشغال نموده که در منظم بودن محیط کارگاه و جابجایی آنها ، بسیار مهم است .
قالب چند ضلعی :
این قالب مدولار برای ستون های چند ضلعی طراحی و ساخته شده و کنج های این قالب ها با زاویه بیش از 90 درجه می باشند .
قالب منهولی:
قالب های منهولی که در پروژه های آب و فاضلاب به کار می روند مشخصاتی شبیه به قالب های گرد دارند. اما قالب های منهول برای سهولت در دمونتاژ قالب و خارج کردن از بتن به صورت سه تیکه ساخته می شوند. یعنی از دو بخش معمولی و یک تیکه به نام بچه قالب تشکیل شده اند. درصورتی که قالب منهول به صورت لوله های بتنی که قابلیت اتصال به هم را داشته باشند، ساخته می شوند و باید در ابتدا و انتهای قالب رینگ تعبیه شود. به این صورت که به دلیل داشتن فاق و زبانه باعث ایجاد حالت نر و مادگی می شود و اتصال لوله های سیمان را به یکدیگر آسان خواهد کرد.
قالب ستون با سرستون :
در بعضی از پروژه ها که سقف آنها از انواع تیر و دال تخت می باشد به جهت کاهش مقطع ستون ها و افزایش میزان باربری در بالای ستون ها ، سرستون قارچی طراحی می شود . این ستون ها معمولا” در پروژه های خاص مانند منابع آب طراحی می شود .
قالب قوسی و کمانی:
برای اجرای سازه بتن مانند مخازن و سیلوها از قالب بتن قوسی و قالب کمانی استفاده میگردد. قالب قوسی مثل قالب بتن استاندارد عمل میکند با این تفاوت که فاقد تسمه‌های افقی موجود در قالب بتن مدولار است و با توجه به شعاع لوله نورد شده پشت بند میتوان انحناهای مختلف را تامین نمود. قالب کمانی مانند قالب های مدولار در ابعاد و اندازه های مختلف ساخته میشوند و توسط گیره متوسط به لوله نورد شده متصل میگردند. قالب بندی دیوارهایی با مقاطع قوسی به دو طریق امکان پذیر است که در روش اول که قطر قوس مورد نظر زیاد است و میتوان به روش چند ضلعی قالب بندی نمود، با استفاده از قالب مدور و لوله های پشت بند نورد شده دیوار قالب بندی گشته و در روش دوم که قطر قوس کم است در قالب بندی به جای استفاده از قالب های مدولار از قالب مدور کمانی استفاده میگردد.
قالب راپید ( RAPID )
قالب راپید یک نوع قالب بندی ستونی آلومینیومی است که برای ایجاد سطح صاف بتن کاربرد دارد و دارای اتصالات منحصر به فردی می باشد . قابلیت تحمل فشار مجاز بتن این قالب بسیار خوب و تا 120 کیلونیوتن برمترمربع می باشد . مقاطع مربع و مستطیلی این قالب بدون محدودیت تا 60 × 60 سانتی متر قابل تنظیم است . قاب های این قالب دارای پوشش رنگ پودری است که به راحتی تمیز می شوند . همچنین بر پا کردن اصولی این قالب بدون کمک جرثقیل انجام می شوند .در بالای قالب پایه بتن ریزی از پیش آماده دیده می شود که قابل تنظیم برای هر مقطع ستونی می باشد .
قالب کواترو QUARTTRO :
کواترو یک قالب بندی سریع الاحداث ستون می باشد این نوع قالب بتن که می توان 4 واحد آن را پیوسته در یک نوبت توسط جرثقیل بالا برد . حداکثر قابلیت تحمل فشار مجاز بتن این قالب تا 80 کیلونیوتن برمترمربع می باشد . این قالب ها برای مقاطع ستون مربع و مستطیل شکل تا حداکثر 60×60 سانتی متر در گام های 5 سانتی متر قابل استفاده است . بهترین نمای صاف بتن به دلیل بهره گیری از تخته چند لایی به ضخامت 21 میلی متر که در پشت این قالب ها نصب می شود ، به دست می آید . به دلیل آن که قاب های ستونی آن ، قابل تا شدن است ، در حین حمل هر 4 قالب فقط ارتفاع 60 سانتی متر را اشغال می کند . در بالای قالب پایه بتن ریزی از پیش آماده مشاهده می شود که قابل تنظیم با هر مقطع ستونی می باشد .
قالب ستون گرد فولادی SRS :
قالب مذکور ، یک قالب ستونی مدور فولادی است که بهترین نمای ظاهری بتن را فراهم می کند . این قالب قابل استفاده در مقاطع ستونی با گام 5 سانتیمتری تا قطر 70 سانتیمتر می باشد . قابلیت تحمل فشار مجاز بتن تازه این قالب ها زیاد و به 150 کیلونیوتن برمترمربع می رسد . بهترین نمای ظاهری بتن را با استفاده از فولاد مخصوص و رنگ پودری ویژه با کیفیت عالی ارائه کار کردن با آن روی پایه بتن ریزی در هر مقطع ستونی ، ایمن و راحت می باشد.
