همانطور که در مقالات گذشته بررسی کردیم نظارت ساختمانی مشتمل بر حضور ۴ ناظر از چهار رشته معماری، سازه، برق و مکانیک می باشد. در مطالب گذشته در خصوص وظایف سایر ناظران در ساختمان صحبت نمودیم. در این مقاله می خواهیم به شرح وظایف ناظر معماری بپردازیم. در صورت تمایل به آشنایی با وظایف سایر ناظران می توانید از لینک های زیر استفاده نمایید.
مطابق بند 47-2 شیوه نامه پیوست مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، ناظران ساختمان مکلفند عملیات ساختمانی را که توسط مجری و تحت نظارت آنها احداث می شود در حیطه صلاحیت مندرج در پروانه خود از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه، نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم به آن و مقررات ملی ساختمان بر اساس شرح خدمات مصوب مهندسان رشته ساختمان نظارت و در پایان کار مطابقت عملیات اجرایی ساختمان را با مدارک فوق، گواهی نمایند.
مهندس ناظر( از جمله مهندس ناظر معماری) همواره عملیات اجرای ساختمان را از شروع عملیات ساختمانی، تا پایان کار با نقشه ها مصوب و مقررات ملی، کنترل نماید و مغایرت ها را به ناظر هماهنگ کننده و سازمان نظام مهندسی گزارش دهد. در صورتی که ناظر هماهنگ کننده، گزارش ناظر معماری را در موعد، به مرجع صدور پروانه اعلام ننماید، مطابق قسمت “ب” بند 61-4-2 مبحث دوم مقررات ملی باید عمل گردد .
طبق بند 2-2-9 مبحث دوم ، مقررات ملی ساختمان به عنوان تنها مرجع فنی و حاکم در تشخیص صحت طراحی ، محاسبه و اجرا است.
در پروژه های 4 ناظره، شرح خدمات نظارت معماری را می توان در سه مرحله دسته بندی کرد که به اختبار به شرح هر یک از آن ها می پردازیم:
مرحله اول: قبل ازعملیات اجرایی ساختمان
- طبق مندرجات پروانه ساختمان، ناظر موظف است قبل از شروع عملیات ساختمانی از محل بازدید و هرگونه مغایرت احتمالی وضعیت محل با نقشه های مصوب و مندرجات مجوز صادره را کتباً به شهرداری اعلام نماید. بنابراین، نظر معماری باید قبل از شروع عملیات اجرایی به اتفاق سایر ناظرین از محل پروژه بازدید کند و علاوه بر موارد کلی(بررسی موقعیت ملک، همجواری ها، تاسیسات ملک و تاسیسات شهری مجاور و…به اتفاق سایر مهندسین) به بررسی موارد تخصصی معماری از جمله کنترل انطباق طرح معماری با زمین، سند مالکیت و ضوابط عمومی ناظر بر احداث ساختمان، شیب های طولی و عرضی زمین با طرح معماری، ابعاد خاکبرداری و محدوده پی کنی و کنترل رعایت ضوابط مندرج در پروانه ساختمان و نقشه ها شامل محل استقرار ساختمان، سطح اشغال ساختمان، فاصله تا ساختمان ها و املاک مجاور، مقدار عقب نشینی ها از معبر، حد اصلاحی، بر و کف و… بپردازد.
- کنترل مشخصات هندسی و حدود اربعه ساختمان از جمله، شیب های طولی و عرضی زمین و در نهایت تأیید تطابق مشخصات زمین با نقشه موجود و پروانه ساختمان .
- بررسی درختان موجود در پروژه بر اساس تاییدیه فضای سبز شهرداری منطقه.
مرحله دوم: حین عملیات اجرایی ساختمان
براساس مبحث دوازدهم مقررات ملی، عملیات ساختمانی عبارت است از تخریب، خاکبرداری، خاکریزی، گودبرداری، حفاظت گودبرداری و پی سازی، احداث بناهای موقت و دائم، توسعه، تعمیر اساسی و تقویت بنا، نماسازی، محوطه سازی و ساخت قطعات پیش ساخته در محل کارگاه ساختمانی، حفر چاه ها و مجاری آب و فاضلاب و سایر تاسیسات زیربنایی. شرح خدمات، حین عملیات اجرایی ساختمان که به عهده ی مهندس ناظر معماری می باشد به شرح زیر خواهد بود .
1-مرحله خاکبرداری و فونداسیون کنترل:
- بر و کف
- عمق خاکبرداری
- درز انقطاع
- کد زیر پی
- کد روی پی
- محل و ابعاد چاله آسانسور
- محل و ابعاد راه پله
- رعایت ایمنی در این مرحله
2- مرحله اسکلت کنترل:
- کدها و اندازه‌ها ی عناصر اصلی سازه از نظر ارتفاعی
- جانمایی ستون ها در انطباق با نقشه های معماری و سازه
- ابعاد چاله و چاه آسانسور
- ابعاد راه پله
- ابعاد نورگیرها
- محل داکت های تاسیساتی
- محل بادبندها و دیوارهای برشی و وال پست ها
- پیش بینی اتصالات سازه نگهدارنده نما
3- مرحله سفت کاری کنترل:
- بلوکاژ و کرسی چینی
- ابعاد و مساحت فضاها
- ابعاد و ضخامت و محل دیوارها
- انطباق نما با دیتیل های سازه نگهدارنده و نقشه مصوب کمیته نما
- ابعاد و اندازه داکتهای تأسیساتی و محل لوله‌های دودکش‌ها
- پنجره‌ها و ابعاد و اندازه بازشوها
- نصب نعل درگاه‌ها و دیوارها و چارچوب‌های بازوها
- جزئیات اجرایی عایق‌بندی حرارتی و رطوبتی دیوارها و پشت‌بام
- کروم و شیب بندی بام
- شیب بندی رمپ ها
- دپوی مصالح و نخاله
- ابعاد دهانه ورودی پارکینگ ها و مسیر حرکت و گردش اتومبیل
- تمهیدات فضای سبز بام و محوطه
- محل شوت زباله
- ارتفاع جان پناه بام
- مواد و مصالح و فرآورده‌های ساختمانی سفت‌کاری
- محل اجرای پله فرار
4- در مرحله نازک کاری کنترل:
- اجرا مطابق با جدول نازک کاری
- عایق‌کاری رطوبتی سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه و بالکن
- کفسازی فضاها
- اجرای سقف کاذب
- مشخصات راه‌پله‌ها
- قرنیز کف پنجره ها و باران گیر
- ابعاد و جنس در ها و پنجره ها
- الزامات آتش نشانی
- ارتفاع نرده ها و جان پناه ها
- ابعاد راه پله و پاگردها و ارتفاع تک پله ها
- نورپردازی و جزئیات نما
- محوطه سازی
- اجرای صحیح سرویس بهداشتی در جهت خلاف قبله
- حفظ محیط زیست
- محل صندوق پستی
5-مستند سازی
مستند سازی و ثبت تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان در حیطه وظایف خود مطابق بند 2-3 مبحث دوم مقررات ملی (بیشتر مربوط به پروژه هایی می شود که مالک/مجری ملزم به اخذ شناسنامه فنی-ملکی ساختمان هستند که مجری باید یک جلد دفترچه سفید شناسنامه فنی و ملکی ساختمان را تهیه و در حین اجرای ساختمان در اختیار ناظران قرار دهد).
- تنظیم گزارش مرحله ای مربوط به این مرحله از نازککار ی و ارائه به مهندس ناظر هماهنگ کننده
مرحله سوم: بعد از عملیات معماری
- بررسی و کنترل مجدد نواقص عملیات معماری اعلام شده:
بعد از اتمام عملیات اجرایی ساختمان و قبل از امضای گزارش اتمام عملیات ، باید کلیه موارد خلاف قبلی مجددا توسط ناظران بررسی شود و دستورات لازم جهت رفع آنان ابلاغ شود. بهتر است قبل از دادن گزارش اتمام عملیات و برگه پایانکار، تخلفات ساختمان را به طور دقیق و از چهار منظر بررسی کنیم:
الف- تخلفات جزیی مغایر با نقشه ها، مثل جابجایی تیغه چینی ها و… که در صورت تامین نور فضاها و تهیه نقشه ازبیلت معماری، مانعی جهت دادن پایانکار ساختمان وجود ندارد
ب- تخفات مربوطط به عدم رعایت ضوابط شهرسازی، مثل تغییر کاربری یا تغییر ابعاد نورگیرها و راه پله ها یا افزایش ارتفاع ساختمان و یا حذف پارکینگ ها و…. که رفع تخلف ناشی از عدم رعایت ضوابط شهرسازی منوط به ارائه نقشه جدید مطابق مندرجات بند الف، تاییدیه مهندس محاسب و اخذ گواهی عدم خالف از مرجع صدور پروانه(شهرداری ) می باشد و پس از آن پایانکار داده شود
ج- تخلفات مربوط به عدم رعایت مقررات ملی ساختمان مانند لق بودن و استاندارد نبودن نرده ها، اسکوپ نشدن سنگ نما، کوتاه بودن ارتفاع جان پناه ها، عدم نصب درب مقاوم حریق و… که باید قبل از پایانکار برطرف گردد.
د- تخلفاتی که باعث عدم استحکام سازه می شود مثل حذف عناصر سازه ای مانند حذف بادبندها، تایید نشدن تست بتن و میلگرد، اجرای غیر اصولی عناصر سازه ای مانند استفاده از خرده سفال یا یونولیت در دال بتنی و…. که در این حالت باید به استناد گزارشات مرحله ای و مستندات، از دادن پایانکار اجتناب ورزید.
- رویت تاییدیه آسانسور و تاییدیه آتشنشانی (در صورتی که ساختمان دارای ضوابط آتش نشانی باشد)
- تنظیم گزارش مرحله ای مربوط به اتمام عملیات و ارائه به مهندس ناظر هماهنگ کننده
- تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان در حیطه وظایف خود مطابق بند 2-3 مبحث دوم مقرررات ملی (بیشتر مربوط به پروژه هایی می شود که مالک/مجری ملزم به اخذ شناسنامه فنی-ملکی ساختمان هستند).