قالب برداری
مطابق نشریه 55 قالب باید وقتی برداشته شود که بتن قادر به تحمل تنش ها و تغییر شکل های وارده باشد. قبل از آنکه اعضا و قطعات بتنی، مقاومت کافی برای تحمل وزن خود و بارهای وارده را کسب نمایند، نباید پایه ها و قالب های باربر برچیده شوند. عملیات قالب برداری و جمع کردن پایه ها باید گام به گام بدون ضربه و اعمال فشار ، چنان صورت گیرند که اعضا و قطعات، تحت بارهای ناگهانی قرار نگرفته، بتن صدمه نبیند و خدشه ای به ایمنی و قابلیت بهره برداری قطعات وارد نشده و تغییر شکل های غیر مجاز در آنها رخ ندهد. چنانچه قالب برداری قبل از پایان دوره مراقبت انجام شود، باید تدابیری برای مراقبت بتن پس از قالب برداری اتخاذ گردد.
به منظور جلوگیری از بروز تغییر شکل های تابع زمان در قطعات بتن آرمه تازه قالب برداری شده، پس از برداشتن قالب سطوح زیرین قطعات مزبور، پایه هایی در زیر آنها باقی گذاشته میشوند که پایه های اطمینان نام دارند. پیشبینی پایه های اطمینان برای تیرهای به دهانه بزرگتر از 5 متر، تیرهای طره به طول بیش از 2.5 متر، دال های به دهانه بزرگتر از 3 متر و دال های طره ای به طول بیش از 1.5 متر اجباری است. تعداد پایه های اطمینان پیش بینی شده، باید به اندازه ای باشد که فاصله هر دو پایه اطمینان مجاور در هیچ مورد از 3 متر تجاوز ننماید.
زمان قالب برداری
چنانچه زمان قالب برداری در طرح، تعیین و تصریح نشده باشد، قالب ها و پایه ها نباید قبل از سپری شدن مدت های مندرج در جدول زیر برداشته شوند:
پیش شرطهای استفاده از جدول فوق این است که:
ـ بتن با استفاده از سیمان پرتلند معمولی یا سیمان پرتلند ضد سولفات تهیه شده باشد.
ـ حین سخت شدن بتن، دمای محیط به کمتر از صفر درجه سانتیگراد تنزل ننماید (در صورت تنزل دمای محیط به کمتر از صفر درجه سانتیگراد ، باید ارقام جدول متناسباً و حداقل به میزان مدت یخبندان افزایش یابند.)
ـ هنگام قالب برداری سطوح قائم، جهت حفظ بتن در برابر گرما یا سرمای محیط بلافاصله پس از قالب برداری عمل آوردن بتن به روش مقتضی صورت پذیرد.
ـ در صورت استفاده از سیمان زودگیر، ارقام جدول فوق قابل کاهش است . هنگام استفاده از مواد دیرگیر کننده در ساخت بتن باید ارقام جدول فوق افزایش یابند.
ـ اگر ملاحظات خاصی برای پرهیز از ترک های زودهنگام یا تقلیل تغییر شکل های ناشی از وارفتگی مد نظر باشد، باید ارقام جدول را افزایش داد . به علاوه چنانچه عمل آوردن تسریع شده یا قالب بندی خاصی نظیر قالب های لغزان مطرح باشد، ممکن است مقادیر فوق را کاهش داد.
ب: برداشتن قالب ها و پایه ها در مدت های کمتر از مقادیر مندرج در جدول فوق فقط به شرط آزمایش میسر است. در صورتی که آزمایش نمونه های آگاهی (نگهداری شده در کارگاه) حاکی از رسیدن مقاومت بتن به 70 % مقاومت 28 روزه موردنظر باشد، می توان قالب سطوح زیرین را برداشت، ولی برداشتن پایه های اطمینان در صورتی مجاز است که علاوه بر رعایت سایر محدودیت ها، مقاومت بتن به مقاومت 28 روزه موردنظر رسیده باشد.
برداشتن پایه های اطمینان
برای تیرهای تا دهانه 7 متر، برداشتن کل قالب و داربست و زدن پایه های اطمینان میسر است ، ولی برای دهانه های بزرگتر از 7 متر، تنظیم قالب و داربست باید چنان انجام گیرد که برداشتن قالب بدون جابه جا کردن پایه های اطمینان صورت پذیرد.
برای سازه های متشکل از دیوار و دال بتن آرمه، نظیر سازه هایی که با قالب تونلی و یا قالب واره های به ابعاد بزرگ ساخته میشوند، میتوان برچیدن و زدن مجدد پایه های اطمینان را تا دهانه 10 متر مجاز تلقی کرد، مشروط بر اینکه زدن پایه های اطمینان بلافاصله پس از برداشتن قالب صورت گرفته و در عمل از عدم بروز ترک ها و تغییر شکل های نامطلوب اطمینان حاصل گردد.
به طورکلی در صورتی که قطعه موردنظر جزئی از یک سیستم سازه ای پیوسته باشد، موقعی میتوان پایه های اطمینان را برداشت که تمام قطعات مجاور قطعه مزبور بتن ریزی شده باشند.
در صورتی که قالب بندی طبقه فوقانی روی طبقه زیرین تکیه نماید، برداشتن پایه های اطمینان زیرین وقتی میسر است که بتن طبقه فوقانی مقاومت لازم را به دست آورده باشد. ارجح آن است که همیشه در دو طبقه متوالی پایه های اطمینان وجود داشته باشند، پایه های اطمینان در طبقات باید در امتداد هم باشند.
برداشتن پایه های اطمینان باید بدون اعمال فشار و بدون ضربه، طوری صورت پذیرد که بار به تدریج از روی آنها برداشته شود. برای دهانه های بزرگ و قطعاتی که نقش حساس سازه ای دارند ، باید برداشتن بار از روی پایه های اطمینان با وسیله ای قابل کنترل انجام پذیرد که در صورت لزوم بتوان برداشتن بار از روی پایه اطمینان را متوقف نمود.