گودبرداری مطابق مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان به هر گونه حفاری و خاكبرداری در تراز پایین‌تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور اطلاق میشود.
مطابق تعریف سازمان ملی ایمنی و سلامت حرفه ای ایالات متحد آمریکا (OSHA) «گودبرداری عبارت است از هرگونه خاک برداری، ایجاد حفره یا فضای خالی در خاک، حفر ترانشه و یا چال انداختگی در سطح خاک ناشی از برداشتن و جابجایی خاک توسط انسان.»
این عملیات یكی از مراحل بسیار حساس و مهم ساخت و ساز مهندسی به شمار می‌رود. نکته مهم در این عملیات این است که در گودبرداری باید به حفظ تأسیسات و ساختمان های فنی موجود در محل پروژه توجه زیادی داشت.
به ویژه در خاکبرداری ساختمان با عمق های بیش از ۸ متر ساختمان حتما باید مورد بررسی مهندس محاسب یا ناظر قرار گیرد و با توجه به نوع بنا و عمق قرارگیری پی ساختمان نسبت به کف پی مورد بررسی دقیق قرار گیرد. دوره باز بودن گود باید زمان‌بندی مشخصی داشته باشد (زمان شروع گودبرداری، زمان برپایی سازه نگهبان، زمان خاتمه گودبرداری) مهندس ناظر و در صورت لزوم نماینده شرکت مکانیک خاک باید بر عملیات گودبرداری نظارت کافی اعمال کنند. گودبرداری و اجرای سازه نگهبان باید مطابق نقشه‌های اجرایی و مشخصات اجرایی (دستی، ماشینی) و اصول فنی پیش انجام شود.
هدف از گودبرداری
در سال های اخیر با افزایش تراکم و تعداد طبقات و نیاز به تأمین پارکینگ و سایر سطوح خدماتی در ساختمان ها بویژه در مناطق مرکزی شهرها ، عمق گودبرداری نیز بیشتر شده است. دستیابی به خاک سفت و بکر، پایین آوردن مرکز ثقل سازه، قرارگیری فنداسیون در محل امن و دور از سیل و یخبندان، احداث كانالها ، مخازن زيرزميني و احداث پاركينگ از اهداف گودبرداری به شمار می آیند.
گودبرداری غیر اصولی
رعایت نکردن مقررات قانونی در گودبرداری، صدمه به ساختمان‌های اطراف و ایجاد حوادث ناگوار برای افراد، بخشی از مخاطراتی است که در گودبرداری‌های غیراصولی می‌تواند ایجاد شود. خساراتی که در پی هر گودبرداری غیراصولی ایجاد میشود، نیازمند تشکیل پرونده و طرح دعوا در مراجع حقوقی و قضایی است و از این منظر، باید مشخص شود، چه عواملی در بروز این خسارت نقش داشته‌اند.
در اجرای گودبردای کارفرما موظف است تا مشخصات املاک مجاور را از شهرداری اخذ کرده و در اختیار طراح بگذارد.
طراح پس از در اختیار داشتن مشخصات املاک مجاور باید یک ارزیابی اولیه از خطر گودبرداری انجام داده و چک لیستی از این خطرات را تکمیل کند تا به دنبال آن اثرات ایجاد گودبرداری بر ساختمان مجاور را ارزیابی کند و نقشه‌های اجرائی را در اختیار سازنده قرار دهد. پس از طراحی نوبت به سازنده می‌رسد و سازنده بر اساس نقشه‌های طراح اقدام به گودبرداری کرده و ضوابط موجود را باید رعایت کند.
از دیگر خطرات گودبردای غیر اصولی به موارد زیر نیز می‌توان اشاره کرد:
- سقوط کارگران یا عابر از ارتفاع
- در خطر بودن وسایل و اموال داخل و خارج از گود
- تامین امنیت جانی افراد داخل و خارج از گود
- مسمومیت افراد که اغلب بدلیل تنفس بخارها و گازهای سمی است.
- کمبود اکسیژن که منجر به خفگی میشود.
- سقوط آوار و ریزش دیوار
- برخورد به تاسیسات زیرزمینی (گاز، آب، برق و…) و ایجاد خسارت
- گودبرداری غیر اصولی و ریزش ساختمان
انواع ریزش گود
به طور کلی ریزش دیواره گود به سه دسته تقسیم بندی می شود:
- ریزش ساختمان مجاور
- ریزش دیواره خاکی محل گودبرداری شده
- ریزش دیوار قسمتی از ساختمان قدیمی که برای پایدارسازی هر چه بیشتر ساختمان های مجاور هنوز تخریب نشده است.
شایان ذکر است که احتمال وقوع ریزش نوع سوم نسبت به دو نوع دیگر کمتر است.
ماشین آلات گودبرداری
گودبردای عمیق نیازمند به کارگیری ماشین آلاتی از قبیل بیل مکانیکی، مینی بیل مکانیکی، بابکت، بیل دکل بلند، جرثقیل و باکت حمل خاک، تاورکرین، بادسون، خاور، کامیون جفت، کامیون تک و… می باشد.
برای برداشت خاک، عملیات خاکبرداری، پنل برداری، تسطیح و آماده سازی جهت پایدارسازی بخش های مختلف دیواره، برداشت ترانشه و بارگیری کامیون های کمپرسی در پروژه های مربوط به خاکبرداری و گودبرداری از بیل مکانیکی استفاده می شود. و در شیفت شب نیز وظیفه بارگیری خاک و نخاله به داخل ماشین آلات حمل خاک برعهده بیل مکانیکی خواهد بود. برای پروژه هایی با دسترسی راحت از کامیون ده چرخ برای حمل حجم بیشتری از خاک و تسریع در امور استفاده می شود.
بیل ها به دونوع چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری تقسیم بندی می شوند. بیل ها با ادوات مختلف که به استیک آن ها وصل می شود فعالیت های مختلفی دارند مانند (پیکور- باکت- قیچی-دستگاه حفار-ارّه).
برای برداشت و جابه جایی خاک و بارگیری و تجمع دپوی خاکی در عملیات های گودبرداری و خاکبرداری از لودر استفاده می شود. لودر سریعتر از سایر ماشین آلات دیگر مانند بیل مکانیکی عملیات مورد نظر را انجام می دهد. در زمین هایی که جنس آن زیاد سخت نباشد، از لودر برای تمیز کردن محل کار نیز استفاده می شود.
ماشین آلات سبک تر مانند مینی بیل مکانیکی و بابکت جهت پروژه های کوچک تر و حجم خاک کم تر، کارآمد است. اما در پروژه های بزرگ برای رگلاژ کف گود از این ماشین آلات استفاده می گردد.
جرثقیل سنگین و باکت و در بعضی پروژه ها تاورکرین و باکت نیز برای جمع آوری رمپ مورد استفاده قرار می گیرند.
انتخاب نوع ماشین آلات خاکبرداری و بارگیری به پارامترهای زیر بستگی دارد:
- جنس زمین
- میدان مانور ماشین آلات
- امکان تردد ماشین آلات
در پی کنی و گودبرداری سرپرست کارگاه عملیات را مدیریت می کند و جبهه های کاری با در نظر گرفتن تمام پارامترهای موجود انتخاب می نماید و محاسبه حجم خاک برداری، انتخاب نوع ماشین آلات حفاری و بارگیری و تعداد و انتخاب نوع کامیون های کمپرسی حمل مواد ناشی از عملیات خاکی از وظاائف سرپرست کارگاه است.
گودبرداری با بیل مکانیکی
گودبرداری با بیل مکانیکی پدیده بسیار رایجی است که در آن از بیل مکانیکی استفاده میشود که این وسیله عمدتا برای عملیات ساختمان و خاک برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد و به سرعت کار نیز کمک می‌کند. گودبرداری با بیل مکانیکی یکی از پرطرفدارترین روش برای گودبرداری است. در واقع بیل مکانیکی از جمله ماشین آلات سنگینی است که دارای بازوی مفصلی، باکت و کابین چرخان است و کابین آن بر روی شاسی با چرخ لاستیکی یا چرخ زنجیری قرار می‌گیرد.
بیل مکانیکی در انواع مختلفی به این شرح وجود دارد :
- بکهولودر: که متشکل از بیل مکانیکی با لودر است.
- بیل مکانیکی با سیستم کابلی
- دراگلاین یا بیل مکانیکی کششی
- بیل های جام جلو
بیل مکانیکی در قالب دو نوع چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری وجود دارد که راندمان بیل مکانیکی چرخ زنجیری از چرخ لاستیکی بیشتر است.
بیل مکانیکی چرخ لاستیکی هنگام خاکبرداری باید جک های ثابت شدن دستگاه را روی زمین مستقر نماید و سپس شروع به کار کند و وزن بیل مکانیکی از بیل چرخ زنجیری کمتر است که در نوع چرخ زنجیری گاهی می تواند از شیب های نسبتاً تند، بالا برود که بیل چرخ لاستیکی قادر به این کار نیست.
وزن سنگین نوع چرخ زنجیری هنگام استفاده از چکش هیدرولیک راندمان کار را نسبت به نوع چرخ لاستیکی بالا می برد. اما حمل و نقل بیل مکانیکی چرخ لاستیکی راحت تر است و گاهی مسیرهای نزدیک را خود دستگاه طی می کند که نوع چرخ زنجیری آن قادر به این کار نیست و حتما با تریلرهای کمرشکن با کامیون های کشنده مخصوص جا به جا شود.
در گودبرداری با بیل مکانیکی با استفاده از کابل انتهایی آن حفاری و گودبرداری در فواصل دور امکان پذیر میشود و در این مورد نیازی به وارد شدن ماشین به داخل گود وجود ندارد.
در عملیات پی کنی و گودبرداری با ماشین آلات، راندمان بیل مکانیکی از لودربیشتر است زیرا بیل مکانیکی همزمان با خاکبرداری، بارگیری می نماید.
گودبرداری با لودر
هر کدام از تجهیزاتی که در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند با توجه به نیاز خاص هر پروژه در نظر گرفته می‌شوند به همین دلیل هم از گودبرداری با لودر در پروژه‌های کوچکتر استفاده میشود در حالی که برای پروژه‌های بزرگتر از بولدوزر یا جرثقیل‌های متحرک استفاده میشود.
لودر در واقع یکی از تجهیزات سنگینی است که در تخریب و خاکبرداری مورد استفاده قرار می‌گیرد و از یک ماشین مشابه با تراکتور و با سبک بیل مکانیکی در بخش جلویی و یک پشتوانه در عقب تشکیل شده است.
لودرهایی که به منظور گودبرداری و خاکبرداری استفاده می‌شوند، با نام‌های مختلفی شناخته می‌شوند که عبارتند از : لودر افقی، لودر چرخ زنجیری و یا سایر انواع آن، که همه آنها یک هدف اصلی را دنبال می‌کنند که آن انتقال و یا بارگذاری خاک است
اجرای عملیات خاکبرداری با لودر در صورتی امکان پذیر است که محل خاک برداری وسعت مناسب را جهت مانور این دستگاه سنگین داشته باشد. همچنین لودر ابتدا خاکبرداری و خاک را دپو نموده و سپس بارگیری می نماید و نیز زمان بارگیری کامیون های کمپرسی با لودر بیشتر از بارگیری با بیل مکانیکی است.
اما لودر در زمین های نرم راندمان خوبی دارد و نیز در زمین های دج و سنگی که از بولدوزر جهت خاکبرداری و کندن زمین استفاده می شود، بارگیری توسط لودر صورت می پذیرد.
در هنگام استفاده از ماشین آلات در عملیات خاکبرداری لازم است تا ۱۵ سانتیمتر رقوم نهایی گودبرداری با دست صورت گیرد تا رقوم و شیب های داده شده در نقشه های اجرایی تنظیم و رگلاژ شود. محل های پی کنی باید از نفوذ آب برف ، یخ یا پرشدن با هرگونه مصالح و ضایعات محفوظ شوند. به منظور جلوگیری از نفوذ آب بسته به مورد باید از روش های متداول نظیر احداث دیوار آب بند ، پلاستیک ، سپر کوبی ، انحراف مسیر آب زهکشی ، پمپاژ و … استفاده شود.
گودبرداری به روش تاپ دان
گودبرداری به روش تاپ دان یک روش جدید پایدارسازی گود است که این روزها رواج بیشتری پیدا کرده است. در گودبردای به روش تاپ دان که از اوایل دهه ۶۰ میلادی رایج شده است، امکان اجرای همزمان طبقات زیر زمین همراه با پیشروی به تراز زیر پی و انجام عملیات خاکبرداری امکان پذیر است.
گودبرداری به روش تاپ دان بر خلاف روش‌ها و شیوه‌های سنتی گودبرداری ساختمان ابتدا دیوارهای پیرامونی ساخته میشود و معمولا پی‌های شمعی و ستونها از تراز زمین نصب میشود.
استفاده از گودبردای به روش تاپ دان مزایایی به شرح زیر دارد:
- کاهش نشست خاک در محدوده اطراف باکس حفاری، افزایش صلبیت و کاهش حرکات جانبی دیوار حفاظت گود و ایمنی بسیار بالا در حین گودبرداری و ساخت سازه زیرزمینی خصوصاً در زمین‌های سست بدلیل استفاده از سقف طبقات به جای مهاربندی‌های موقت.
- حذف یا به حداقل رساندن اجرای عملیات‌های زمانبر قالب‌بندی در دیوارهای محیطی، سقفها و ستونها بدلیل استفاده از زمین طبیعی به عنوان قالب در کلیه بخش‌های اجرایی و در نتیجه کاهش چشمگیر زمان و هزینه‌های این بخش از عملیات.
- عدم نیاز به تمهیدات ایمنی گسترده مربوط به حفاری‌های عمیق از قبیل نصب نرده و گارد ریل‌های محافظ دور تا دور محدوده باکس حفاری و در نتیجه افزایش ایمنی در کارگاه.
- امکان برنامه ریزی جهت سه شیفت کاری در طول دوران ساخت و در همه فصول بدلیل انجام کلیه عملیات اجرایی.
- امکان کاهش زمان احداث سازه زیرزمینی بدلیل امکان همپوشانی فعالیت‌های اجرایی.
ایمنی پیش از شروع عملیات گودبرداری
برای آنکه به دنبال گودبردای غیر اصولی اتفاقاتی مانند ریزش ساختمان‌های مجاور پیش نیاید باید این موارد برای ایمنی بیشتر مد نظر قرار بگیرد:
- بررسی ساختمان‌های کناری: نوع مصالح، قدیمی یا نو بودن، چگونگی اتصال ساختمان‌های مجاور، دیوارهای مشترک مرزی و مكان و نحوه‌ی اتصال دیوارها ، تیر‌ها یا سقف‌های مشترك دو ساختمان مجاور، وجود بازشوها و نعل درگاه‌ها و لوله‌های دودكش یا داكت‌های تأسیساتی واقع در دیوارهای مرزی، وجود ترک، وجود بازشوها، لوله دودکش‌ها، داکت‌های تاسیساتی در دیوارهای مرزی ساختمان‌های کناری، احتمال نشست، ایجاد ترك، حركت دیوارهای مرزی، تغییرشكل چارچوب در‌ها و پنجره‌ها و یا ریزش سقف .
در صورت نیاز دیوارهای جدید از سمت داخل ساختمان در كنار دیوار مرزی، مقاوم سازی دیوار از طریق اجرای دیوار بتن مسلح و پلاستر سیمانی، اجرای دیوار پركننده در بازشو‌های دیوار مرزی، بندكشی دیوارهای مرزی و نصب شمع‌های مناسب زیر تیر‌های سقف در مكان‌های مناسب در داخل ساختمان مجاور به اجرا در آید.
- ساختن سقف‌های ایمن: قبل از تخریب و گودبرداری با استفاده از داربست‌های فلزی كه بر روی آن به كمك توری‌های مناسب پوشیده شده می‌توان ایمنی وسایل و افراد را در مقابل سقوط اجسام و مصالح بر سقف، دیوار، حیاط و معابر مجاور ساختگاه تامین کرد.
- شناسایی و پر کردن چاه‌های فاضلاب: پیش از گودبرداری ساختمان و قبل از تخریب سازه قدیمی باید چاه‌های فاضلاب را شناسایی کرده و آنها را با مواد مناسب پر کرد. اگر عمق چاه‌های ساختمان بیشتر از عمق گودبرداری باشد باید تا ۵۰ سانتی متر بالاتر از کف گودبرداری درون چاه را با بتن کم مایه پر کرد که بعد از این کار روی چاه باید با مواد ساختمانی دیگر تا سطح زمین پر شود.
- هشدار دادن به همسایه‌ها در ارتباط با خطرات تخریب و ریزش ساختمان
- تخلیه ساختمان‌های کناری در صورت امکان
- استفاده از تابلوهای هشدار برای جلوگیری از تردد عابران و پارک ماشین در مدت انجام گودبرداری
- کشیدن حصار در اطراف محل گودبرداری
- مقاوم سازی دیوارهای ساختمان‌های اطراف در صورتی که احتمال ریزش یا نشست داشته باشند.
- شناسایی باغچه‌های ساختمان مجاور و راهكار مناسب برای جلوگیری از آبیاری غرقابی آنها
- شناسایی كانالها، جداول، آبرو‌ها و تأسیسات انتقال آب و فاضلاب كنار معابر مجاور گودبرداری و عایق بندی دیوار گودبرداری
تمهیدات در عملیات حفاری و گودبرداری
- بررسی زمین و مطالعات خاك از لحاظ تعیین مقاومت خاك، احتمال رانش خاك در عملیات اجرایی
- تعیین موقعیت تاسیسات زیر زمینی از قبیل كانال‌های تاسیساتی، فاضلاب، لوله كشی‌های آب، برق و گاز نظایر مشابه.
- بررسی خطرات احتمالی در حین گود برداری از قبیل پایداری ساختمان‌ها و سازه‌های مجاور با محل گودبرداری و تمهیدات ایمنی لازم برای بروز خطرات احتمالی مطابق با دستور العمل مهندس ناظر یا سرپرست كارگاه.
- در نظر گرفتن اقدامات حفاظتی مناسب برای تامین ایمنی كارگران و سایر افراد نزدیك به محل گودبرداری
- سازه‌های نگهبان و مهارهای نگهدارنده آنها باید بعد از صدمات وارده در اثر نیروهای وارده ناشی از كار یا سایر برخوردهای احتمالی كه باعث لق شدن مهارها مورد بررسی قرار گیرند.
- از تخلیه هر گونه نخاله ناشی از گودبرداری در فاصله كمتر از ۰/۵ متر از لبه گود برداری باید اكیدا خودداری نمود زیرا كه باعث ریزش همان نخاله به داخل گودبرداری و باعث صدمات وارده بر كارگران شاغل در آن میشود.
- باید از حفاظ‌های مناسب و توری‌های نخاله گیر برای جلوگیری از سقوط خاك و سنگ به داخل محل گود برای تامین ایمنی كارگران شاغل در داخل گود اقدام نمود.
- در صورت وجود گازهای سمی و خطرناك در داخل كانال باید نسبت به تهویه آنها بصورت ایمن اقدام نمود
- تخریب و گودبرداری تحت نظارت مهندس ناظر یا دستگاه نظارت، توسط مجری ذیصلاح صورت پذیرد.
- بطور روزانه آمار کارگران کارگاه به صورت دقیق با مشخصات آدرس و تلفن تماس در دفاتر مخصوص ثبت گردد.
- در همه حال شخصی جهت بررسی وضعیت ایمنی موجود و مراقبت دائم از دیواره گودبرداری و اعلام هشدار به کارگران جهت فرار از خطر، پناه گرفتن و یا هرگونه عکس العمل مورد نیاز گمارده شود. حتی المقدور درکارگاه سیستم آژیر مناسبی جهت اعلام خطر و هشدار به کارگران و ساکنین ساختمان های مجاور نصب گردد.
- گودبرداری به صورت مرحله ای به شکلی که در نقشه های اجرایی آمده با استفاده از ماشین آلات مخصوص یا روش دستی انجام پذیرد.
- درحین گودبرداری باید روش های مرحله ای طراحی شده عیناً اجرا گردد درهیچ مرحله ای ازگودبرداری و اجرای سازه نگهبان نباید دیواره گودبرداری برای مدت زمان طولانی رها گردد و سرعت پی درپی مراحل انجام کار باید حفظ گردد.
انواع گودبرداری
گودبرداری‌ها به دو گروه كلی حفاظت شده یا مهاربندی شده و حفاظت نشده یا مهاربندی نشده تقسیم می‌شوند. باید توجه داشت در گودبرداری‌های حفاظت نشده پایداری شیب‌ها یا جداره‌های قائم گودبرداری‌ها، صرفاً توسط شرایط مكانیكی خاك تامین می‌شوند.
- گودبرداری از نظر ابعاد وعمق
الف - گود های باز : گود هایی هستند که در آنها عرض گود از عمق آن بیشتر است.
ب – گود ترانشه ای : طبق تعریف یک ترانشه گودی است که در آن عمق گود از عرض آن در کف بیشتر است.
- گودبرداری از نظر پایداری دیواره
در این نوع خاک ها می توان از روش های تحلیلی رانکین، کولمب، تعادل در حد بالا، تعادل در حد پایین، کمان دایره، ترزاقی و… استفاده کرد. از نظر پایداری دیواره گودها را می توان به دو دسته تقسیم کرد :
الف – گود های مهار بندی نشده
ب – گود های مهار شده
اجرای سازه نگهبان گود در دو مرحله مختلف انجام می گیرد. در مرحله اول پیش از آغاز هر گونه عملیات گودبرداری دیوار نگهبان اجرا می شود و سپس در مرحله دوم با شروع خاکبرداری و پیشرفت آن، در ترازهای از قبل تعیین شده مهار های لازم نصب می شوند.
سازه نگهبان
مطابق مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان (پی و پی‌سازی)، سازه‌های نگهبان به سازه‌هایی اطلاق میشود که برای نگهداری خاک به کاربرده می‌شوند. این سازه‌ها شامل انواع دیوارها و سیستم‌های نگهبان هستند، که در آنها عناصر سازه‌ای ممکن است با خاک یا سنگ ترکیب شده و یا در آنها از تسلیح خاک استفاده شود.
باید دقت کرد هدف سازه نگهبان حفاظت دیواره گود است، بنابراین تمامی روش‌های محافظت سازه مجاور گود از داخل گود اشتباه است.
قبل از انجام هر کار ساختمانی و اقدام به گودبرداری به منظور جلوگیری از ریزش دیوارهای گود، رانش خاک و پایدار کردن گود در برابر حرکات افقی، سازه‌ای در درون خاک به نام سازه نگهبان احداث میشود که ساخت این سازه نیازمند دانش خاک شناسی و مهندسی طراحی است که تا این سازه بتواند در برابر انواع رانش و دیگر اتفاقات پایدار باشد. البته عوامل مختلفی نیز وجود دارد که نشان دهنده خطرناک بودن گود و از عوامل مهم موثر بر ریزش گود است:
- خواص مکانیکی و فیزیکی خاک دیواره گود
- لغزش خاک دیواره گود
- فرونشینی و تورم (برآمدگی) دیواره گود
- واژگون شدن دیواره گود
- ضعیف یا حساس بودن ساختمان مجاور
- ضعیف بودن خاک
- عمیق بودن گود
- طولانی شدن مدت باز موندن گود (که خطر ریزش گود را خصوصا در زمان بارندگی بالامیبرد)
- بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی و وقوع فرآیند جوشش
- بالا آمدگی یا فشردگی (چلاندگی) کف و دیواره گود
- فشار وارده از طریق معابر مجاور به دیواره گود
- استفاده از نیروی کار با مهارت کم
- کیفیت مصالح
- لرزه خیزی منطقه
- بررسی و تحقیق در مورد مکانیک خاک (زمین شناسی عمومی، مشخصات خاك محل و سطح آب‌های زیرزمینی)
انواع سازه هاي نگهبان در گودبرداري :
- روش مهار سازي
- روش دوخت به پشت
- دیواره ي دیافراگمی
- مهار متقابل(گودبرداری عرض کم و در مناطق شهري)
- اجراي شمع
- سپر کوبی (خاك محل خیلی سست و ریزشی)
- اجراي خرپا ( در مناطق شهري)
- روش پلکانی یا منبري
- روش جزء به جزء (عمق گودبرداری کم و ساختمان همسایه ناپایدار )
از روش هاي فوق، روش هاي اجراي شمع، مهار متقابل، سپر کوبی، اجراي خرپا و روش پلکانی متداول می باشد. در این لینک می توانید اطلاعات کاملی از انواع سازه نگهبان راببینید.
پایش در گودبرداری
پایش گود راهکار اصلی کنترل تغییر مکان‌ها و پیش‌بینی بحران است. ارزیابی تغییر مکان‌های غیرمجاز یا تغییر مکان‌های افزاینده می‌تواند مانع وقوع اشتباهات ناگوار شود. کنترل کیفی جوش و مصالح از قبیل فولاد، سیمان، مقاومت فشاری بتن و مقاومت بیرون کشش المان‌های نیل و انکر ضامن عملکرد صحیح سازه نگهبان است. نظارت بر حسن انجام عملیات اجرایی نیز در درجه اول باعث اجرای صحیح کار مطابق نقشه‌های اجرایی و در درجه دوم مانع از بروز خطاهای انسانی میشود. ارتباط موثر با تیم طراحی و به‌روزرسانی نقشه‌ها در صورت لزوم از وظایف دستگاه نظارت است.
اجرای سیستم زهکشی جهت هدایت آب‌های سطحی و زیرسطحی از اصلی‌ترین عوامل حوادث در زمینه گودبرداری، آب میباشد. وجود آب از یک سو منجر به افزایش فشارهای وارد به دیواره گود میشود و از سوی دیگر باعث تغییر رفتار خاک می شود. این تغییر رفتار خود تحت تاثیر دانه بندی و جنس خاک میباشد. به همین خاطر هدایت صحیح آب‌های سطحی و زیرسطحی از توصیه‌های اکید حین گودبرداری به حساب می‌آید. ایجاد تغییر مکان‌های الاستیک خاک در حین گودبرداری و خزش المان‌های سازه نگهبان، جنس خاک، شرایط همجواری‌ها دو پدیده ناگزیر می‌باشند. لذا به کارفرمایان توصیه می‌گردد تا حد امکان فاصله زمانی بین گودبرداری و اجرای سازه اصلی به حداقل برسد.
با توجه به اینکه با انجام عملیات خاکبرداری تعادل اولیه خاک بر هم می‌ریزد، و با به وجود آمدن تنش در آن دچار تغییرات محسوسی میشود، همزمان با ایجاد سازه نگهبان در گود، با چند روش بر گود نظارت میشود که به شرح زیر است :
پایش چشمی:
در پایش چشمی بررسی‌های دوره‌ای به منظور شناسایی هر گونه تغییر و تحرک و جابجایی و نشت زمین و دیوار ساختمان‌ها انجام میشود که در این روش، کارشناس پایش در چند دوره زمانی نواحی اطراف گودبرداری اعم از خیابان‌های مجاور، ساختمان‌های اطراف، حیاط املاک مجاور و دیواره‌های آن را بررسی کرده و گزارش می‌کند که در این میان تهیه عکس‌های دوره‌ای نیز می‌تواند کمک بسیاری کند.
پایش رفتار سازه با استفاده از ابزار دقیق:
در این روش ابزار دقیقی برای تغییر شکل ایجاد شده و مقادیر آن در نقاط مناسبی از سازه نگهبان و دیواره‌های گودبرداری نصب میشود که از جمله این ابزار به کرنش سنج (Strain gage) و انحراف سنج (Inclinometer) می‌توان اشاره کرد که به صورت پیوسته عملیات داده برداری را انجام می‌دهند.
پایش رفتار سازه با روش ژئودتیک :
در این روش پایش با استفاده از عملیات خاص در نقشه برداری و لوازم دقیق مهندسی مانند دوربین‌های نقشه برداری و کالیبره کردن دستگاه‌ها میزان جابجایی و تغییرات مورد سنجش قرار می‌گیرد