یکی از فناوری های نوین مورد استفاده در صنعت ساختمان که به تایید مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن رسیده، سیستم سقف مجوف بتن مسلح مجوف با تیرچه دوطرفه با استفاده از قالب‌های ماندگار می باشد. این سقف هاشامل تعدادی تیرچه می باشند که قالب ها با فاصله روی آرماتوربندی قرار گرفته و طی دو مرحله بتن ریزی شکل می گیرد. سقف به صورت I شکل و دارای رفتاری دو طرفه میباشد. در این سیستم با کاهش ضخامت سقف نسبت به سایر سقف ها ارتفاع تمام شده ساختمان کمتر می شود، بیشتر تیر های میانی و تیرهای آویزدار برداشته و نیاز به سقف کاذب نیست، در نتیجه فضای آزاد با کیفیت بالاتری را در اختیار مصرف کننده قرار می دهد. این سقف ها به دلیل داشتن قالب های تو خالی، نسبت به سقف های متداول در برابر صوت و حرارت عایق بهتری هستند.
الزامات فنی سیستم سقف بتن مسلح مجوف با تیرچه دو طرفه با استفاده از قالب‌های ماندگار(يوبوت)
1-در این سیستم سقف از قالب ماندگار برای ساخت سقف‌های بتن مسلح دو طرفه مجوف استفاده می‌شود. این قالب‌های ماندگار بین شبکه آرماتوربندی لایه زیرین و لایه فوقانی سقف قرار می‌گیرند و در نهایت مقطع دال سقف را می‌توان به لحاظ سازه‌ای متشکل از تیرچه‌های متعامد در نظر گرفت.
2-حداقل فاصله بین قالب های ماندگار در هر جهت نباید از ۱۰ سانتیمتر کمتر باشد و نسبت ضخامت سقف به فاصله بین قالب‌ها در هیچ حال نباید بیشتر از 3.5 باشد.
3-بارگذاری ثقلی و لرزه‌ای به ترتیب باید بر اساس آخرین ویرایش مبحث ششم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان بارهای وارد بر ساختمان و استاندارد ۲۸۰۰ اعمال شود.
4-استفاده از این نوع سقف بتنی در ساختمان‌های با اسکلت بتن مسلح مندرج در استاندراد ۲۸۰۰ ایران مجاز است. لازم است ضوابط و محدودیت‌های لرزه‌ای مربوط به این ساختمان‌ها مطابق استاندارد ۲۸۰۰ ایران و مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان طرح و اجرای ساختمان‌های بتن آرمه رعایت شود و در طراحی، ساخت و اجرای اسکلت این ساختمان‌ها، ضوابط مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران و آیین نامه ACI318-14 رعایت شود.
5-مطابق استاندارد ۲۸۰۰ ایران، استفاده از این نوع سیستم سقف (دال تخت) به همراه ستون‌های بتن آرمه در صورتی مجاز است که مقاومت در برابر نیروهای جانبی توسط دیوارهای برشی بتن مسلح تامین شود. در این حالت مطابق جدول 3-4 آن استاندارد لازم است سیستم سازه‌ای سیستم قاب ساختمانی در نظر گرفته شود که در آن مقاومت در برابر نیروهای جانبی از طریق دیوارهای برشی تامین شود. لذا ضروری است مقادیر ضریب رفتار حداکثر ارتفاع مجاز، ضریب بزرگنمایی تغییر مکان جانبی و ضریب اضافه مقاومت سازه بر این اساس تعیین شود.
6-طراحی دیوارهای برشی و نیز کنترل تغییر مکان جانبی طبقات باید با فرض عدم مشارکت خمشی دال مجوف در تحمل نیروهای زلزله انجام شود.
7-ستون‌ها باید تحمل جابجایی‌های ناشی از اعمال بارهای جانبی و ثقلی به کل سازه را دارا باشند و برای نیروهای ناشی از آن طراحی شوند.
8-تامین ضوابط دیافراگم صلب در این سیستم سقف با توجه به استاندارد ۲۸۰۰ ایران الزامی است.
9-در این سیستم به خصوص در حالت بزرگ بودن دهانه و وجود نیروهای ثقلی قابل ملاحظه در نظر گرفتن تمهیدات لازم به منظور کنترل برش سوراخ کننده بسیار حائز اهمیت بوده و باید ضوابط مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران و آیین نامه ACI318-14 در این زمینه کنترل و رعایت شود.
10-باید تیرچه‌های حاصل مابین قالب‌های ماندگار برای برش مطابق فصل ۱۵ مبحث نهم مقررات ملی طراحی شود. در مورادی که در هر جهت مطابق طرح برای برش به خاموت گذاری نیاز باشد باید در مقطع تیرچه خاموت به شکل سنجاقی یا رکابی متکی به فولادهای بالا و پایین تیرچه و به تعداد لازم پیش بینی شود.
11-تمهیدات لازم در بتن ریزی سقف به منظور پر شدن زیر قالب‌های ماندگار با بتن و تامین کیفیت مناسب بتن در نظر گرفته شود. حداقل ضخامت بتن در بالا و پایین قالب ها ۵ سانتیمتر است.
12-شبکه آرماتور بالایی و زیرین باید با تمهیدات مناسب به گونه‌ای استقرار یابد که پوشش بتنی مابین آرماتور و سطح قالب ماندگار حداقل چهار سوم بزرگترین اندازه اسمی سنگدانه بتن و حداقل ۲۰ میلیمتر باشد.
13-پایه‌های اطمینان و شمع بندی مورد استفاده در اجرای این نوع سقف باید قابلیت اعمال خیز منفی کافی قبل از بتن ریزی را داشته باشد.
14-منظور نمودن بارهای حین اجرا در استفاده از این نوع قالب ضروری است. ضروری است قالب‌های ماندگار در دو امتداد مستقیم عمود بر هم قرار گیرند و تمهیدات لازم برای جلوگیری از هر گونه حرکت قالب حین بتن ریزی در نظر گرفته شود.
15-اتصال این سیستم سقف به اسکلت سازه‌ای ساختمان باید به گونه‌ای باشد که بارهای ثقلی و جانبی وارده به راحتی توسط سیستم سقف تحمل شده و به اسکلت سازه‌ای ساختمان منتقل شود.
16-پیش بینی اعضای لبه (cords)و اعضای جمع کننده (collectors) در دیافراگم سقف الزامی است. طرح لرزه‌ای دیافراگم و کنترل کفایت لبه و اعضای جمع کننده باید مطابق آیین نامه‌های معتبر بین المللی مانند ACI 318-14 و ACI 7-10 صورت گیرد. تمامی اعضا در مسیر انتقال نیروهای دیافراگم در حین اعمال بارهای زلزله به سیستم باربر جانبی باید دارای مقاومت کافی باشند. همواره باید در محل اعضا جمع کننده تیر بتن آرمه پیش بینی شود. و به این منظور ضروری است در عرضی که طبق محاسبات تعیین می‌شود سقف به صورت توپر اجرا شود و آرماتورگذاری طولی به همراه خاموت گذاری در مقطع توپر (تیر مدفون) انجام گیرد.
17-بتن ریزی کل مقطع سقف شامل فضای زیر، بین و بالای قالب‌ها باید از آغاز تا پایان به صورت عملیاتی پیوسته انجام شده و از به وجود آمدن اتصال سرد بین لایه‌ها احتراز شود. بدین منظور باید با اتخاذ تدابیر مناسب از تغییر مکان شبکه آرماتورها به واسطه نیروی شناوری قالب‌های ماندگار ممانعات به عمل آید.
18-رعایت محدودیت ابعاد بازشوهای سقف و همچنین تمهیدات لازم در اطراف بازشوها باید بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران و آیین نامه ACI 318-14 لحاظ شود. پیش بینی المان‌های مرزی در اطراف بازشوها و لبه دال حسب مورد انجام گیرد.
19-رعایت تمهیدات لازم از نظر دوام و پایایی در شرایط مختلف اقلیمی و محیط‌های خورنده الزامی است.
20-در نظر گرفتن جزییات دقیق مسیر و محل نصب تمامی اقلام تاسیسات مکانیکی و برقی در مرحله طراحی و اجرای سقف ضروری است.
21-کلیه مصالح و اجزای در این سیستم اعم از معماری و سازه‌ای از حیث دوام، بهداشتی و زیست محیطی باید بر مبنای مقررات ملی ساختمان ایران و یا ایین نام‌های ملی یا معتبر بین المللی شناخته شده و مورد تایید به کار گرفته شوند.
22-الزامات مربوط به انرژی باید مطابق مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان صرفه جویی در مصرف انرژی رعایت شود.
23-رعایت مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق و همچنین الزامات نشریه شماره ۴۴۴ مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مربوط به مقاومت اجزای ساختمان در مقابل حریق با در نظر گرفتن تعداد طبقات، ابعاد ساختمان، کاربری و وظیفه عملکردی اجزا ساختمانی الزامی است.
24-صدابندی هوابرد و کوبه‌ای سقف بین طبقات باید مطابق مبحث هیجدهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان عایق بندی و تنظیم صدا تامین شود.
25- در تمامی مراحل طراحی، تولید و اجرا، مسئولیت نظارت عالیه و کنترل کیفی بر عهده شرکت متقاضی می باشد.
منبع: مرکز تحقیقات راه و مسکن
