سيستم موسوم به تونلي، يكي از روش هاي مورد استفاده براي اجراي ساختمان هاي با سيستم باربر ديوار و سقف بتني است. از آنجايي كه اجراي قالب بندي سقف و ديوار به صورت سلولي و همزمان انجام ميگردد به نام تونلي مرسوم است. در سيستم اجراي تونلي، ديوارها و سقفهاي بتن مسلح به صورت همزمان آرماتوربندي، قالب بندي و بتن ريزي ميشوند. اين روش، ضمن افزايش سرعت و كيفيت اجرا، عملكرد سازه اي و رفتار لرزه اي مجموعه سازه را به لحاظ يكپارچگي اعضا و اتصالات آنها به نحو چشمگيري بهبود ميبخشد . قالب هاي مورد استفاده، به اندازه تقريبي ابعاد فضاها هستند. براي قالب بندي يا قالب برداري، نياز به تبديل آنها به ابعاد كوچك نيست و با همان ابعاد اوليه و به صورت يكپارچه از فضا خارج ميشوند. خروج قالب هاي تونلي، پس از بتن ريزي ديوار و سقف و گيرش اوليه بتن، با فاصله دادن قالب ها از جدارهاي بتن ريزي شده (قالب برداري) و با حركت افقي روي چرخ يا غلتك صورت ميگيرد. جدارهايي كه با استفاده از اين روش اجرا ميشوند جدارهاي اصلي داخلي و بعضي جدارهاي خارجي (جانبي) هستند . سازه ساختمان هاي اجراشده با سيستم تونلي، سازه اي نسبتا شناخته شده بوده و از ديدگاه عملكرد لرزه اي اشكال عمده اي ندارد. تجربه زلزله هاي گذشته رفتار مناسب سازه اين ساختمان ها را نشان داده است . در ساختمان هاي اجراشده با اين روش، در برخي موارد، براي افزايش سهولت و سرعت اجرا، اجزاي غيرسازه اي مانند ديوارهاي و ها جداكننده، پله پانل هاي نما به صورت پيش ساخته در نظر گرفته ميشوند و پس از تكميل سازه اصلي، به آن متصل ميشوند كه اين امر در مورد سازه پله ها توصيه نمي شود. با انجام مديريت صحيح در اجرا و با استفاده از فناوري هاي روز و به كارگيري تكنولوژيه اي جديد در تسريع گيرش و افزايش مقاومت بتن، ميتوان سرعت اجرا را به طور چشمگيري افزايش داد. هم اكنون، با استفاده از روش تونلي، انبوه سازان با برنامه ريزي اجراي يك طبقه در دو روز، مجتمع هاي مسكوني بزرگ را ميسازند. از معايب اين روش، محدوديت در طراحي فضاهاي داخلي است و لازم است طراحي بر طبق محدوديت هاي اجرا در خصوص ابعاد قالب و قالب گذاري و به صورت مدولار انجام شود . در ساختمان هاي اجرا شده به روش تونلي، ابتدا آرماتوربندي و تعبيه مسيرهاي تاسيسات مكانيكي و برقي در ديوارها انجام ميشود و همزمان با اين اقدامات، قالب بندي بازشوهاي مورد نياز براي تأسيسات و در و پنجره اجرا ميشود. قالب هاي دو طرف ديوار را به صورت پشت به پشت، قالب بندي ميكنند و با قرار گرفتن قالب هاي متوالي در كنار هم، بدون قالب واسط سقفي يا همراه با آن، مجموعه قالب هاي ديوار و سقف را تشكيل ميدهند . در مرحله بعد، آرماتوربندي سقف و جاگذاري مسيرهاي برق انجام ميشود و قالبهايي براي خالي ماندن محل داكت ها و ديگر حفره هاي لازم در سقف نصب ميشود. در ادامه، بتن ريزي سقف ها و ديوارها به صورت يكپارچه و در يك مرحله انجام ميشود. اجراي جدارهاي بتني پرداخت شده، نياز به نازك كاري بر روي سطوح آنها را برطرف مي كند. اين روش اجرا، در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، مورد ارزيابي قرار گرفته و كاربرد آن در حيطه الزامات ارائه شده، مجاز ميباشد .
الزامات روش اجراي ساختمان هاي بتن آرمه با شيوه قالب هاي تونلي
1- مباني كلي طراحي اين سيستم مطابق با ساختمانهاي بتن آرمه از نوع ديوار باربر صورت گرفته و شيوه اجراي آن به روش قالب هاي تونلي انجام مي شود .
2- اجراي اين سيستم در كليه پهنه هاي لرزه خيزي ايران (مطابق استاندارد 2800 ) حداكثر تا 15 طبقه يا 50 متر از تراز پايه بلامانع است.
3-طرح لرزه اي و سازه اي به ترتيب بر اساس آخرين ويرايش استاندارد2800 ايران و آئين نامه آبا (يا آئين نامه 05-318 ACI و ويرايشهاي بعد از آن) انجام گيرد .
4-رعايت ضوابط مربوط به شكل پذيري متوسط و زياد متناسب با لرزه خيزي مناطق مختلف ايران مطابق استاندارد 2800 الزامي است.
5- منظم بودن ساختمان در پلان و ارتفاع ضروري است.
6-بكارگيري حداكثر دهانه 5/5 متر براي سقف، حداكثر ارتفاع خالص 3 متر (بدون احتساب ضخامت سقف) و حداقل ضخامت 15 سانتيمتر براي ديوارهاي هر طبقه در اين سيستم مجاز ميباشد.
7- سطح مقطع اسمي ديوارهاي سازه اي درهر جهت بايد حداقل 3 ٪سطح زير بناي طبقه باشد.
8-سطح مقطع اسمي ديوارهاي سازه اي يك جهت ميبايست حداقل 80 درصد جهت ديگر باشد.
9- رعايت حداقل مقاومت فشاري نمونة استوانه اي 25 مگاپاسكال براي بتن سازه اي و حداقل تنش تسليم 400 مگاپاسكال براي فولاد الزامي است.
10- در نظر گرفتن ملاحظات خاص در پلان معماري، جهت بستن و باز نمودن قالبهاي تونلي ضروري است.
11-قالب برداري اجزاء سازه اي ميبايستي مطابق مبحث نهم مقرارت ملي ساختمان صورت گيرد.
12- استفاده از مواد افزودني شيميايي (روان كننده، فوق روان كننده و افزودني هاي تسريع كنندة گيرش بتن) بايد مطابق با مقررات ملي ساختمان و يا ساير مراجع معتبر بين المللي بوده، همچنين نوع و ميزان مصرف آنها بر مبناي مشخصات اجرايي و اقليمي كشور انتخاب گردد..
13-در شرايط اقليمي مختلف، بايد تمهيدات لازم در طراحي و اجراي ساختمانها در نظر گرفته شود.
14- طراحي و اجراي جزئيات مناسب در محل اتصال ديوارهاي غير سازه اي به منظور عدم مشاركت در سختي جانبي سازه الزامي است.
15- لحاظ نمودن جزئيات دقيق مسير و محل نصب كليه اقلام تأسيسات برقي و مكانيكي در مرحله طراحي و اجرا ضروري است.
16-در نظر گرفتن تمهيدات و تجهيزات لازم جهت اجراي بتن ريزي يكپارچه ديوارها و سقف در هر طبقه ضروري است.
17- تمهيدات لازم در اجراي نازككاري و نماسازي بر روي سطوح بتني، ميبايستي در مراحل طراحي و اجرا در نظر گرفته شود.
18- عايقكاري حرارتي جداره هاي خارجي ساختمان مطابق الزامات مبحث 19 مقررات ملي ساختمان الزامي است . .
19-رعايت مبحث سوم مقررات ملي ساختمان درخصوص حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق و همچنين الزامات نشريه شماره 444 مركز تحقيقات ساختمان و مسكن مربوط به مقاومت جداره ها در مقابل حريق با درنظر گرفتن تعداد طبقات، ابعاد ساختمان، كاربري و وظيفه عملكردي عنصر ساختماني ضروري است. .
20- صدابندي هوابرد جداكننده هاي بين واحدهاي مستقل و پوسته خارجي ساختمان و صدابندي سقف بين طبقات ميبايست مطابق مبحث هجدهم مقررات ملي ساختمان تامين گردد .
منبع: مرکز تحقیقات راه و مسکن