ضریب قرارداد یا ضریب پیمان

در زمان برگزاری مناقصه ، به منظور انتخاب پیمانکار برای اجرای عملیات ، پیمانکاران واجد صلاحیت که دعوتنامه شرکت در مناقصه برای آنان ارسال شده است برطبق ضوابط مربوط، باید مبلغ پیشنهادی خود برای انجام کار را به صورت یک مبلغ مقطوع اعلام نمایند. حاصل تقسیم مبلغ پیشنهادی پیمانکار به مبلغ برآورد اولیه هزینه انجام کار، ضریب پیشنهادی پیمانکار و یا ضریب پیمان نامیده می شود که در کلیه صورت وضعیتهای موقت و قطعی اعمال میگردد. در نهایت اگر عدد بدست آمده، کوچکتر از یک باشد پیمانکار نسبت به برآورد اولیه ، پیشنهاد تخفیف داده است (MINUS) ، اگر عدد بدست آمده بزرگتر از یک باشد پیمانکار نسبت به برآورد اولیه، پیشنهاد افزایش داده است(PLUS) و اگر ضریب پیشنهادی پیمانکار برابر با یک باشد، قیمت پیشنهادی پیمانکار مشابه مبلغ برآورد پروژه توسط مهندس مشاور می باشد،گفته می شود پیمانکار پیشنهاد قیمت نت (NET) داده است.

بنابراین ضریب پیمان به عوامل معتددی وابسته است که تعدادی از آنها جنبه کلی داشته و بقیه آنها به پیمانکار پیشنهاد دهنده قیمت بستگی دارد و به منظور جبران هزینه های ویژه طبق ضوابط و دستورالعمل های مربوط به برآورد اعمال می شوند. برخی ازاین عوامل شامل:

  • سود پیمانکار
  • هزینه دفتر مرکزی
  • هزینه بیمه
  • هزینه مالیات
  • هزینه مستمر کارگاه
  • هزینه تهیه ضمانت نامه ها
  • هزینه کسور وجه الضمان
  • هزینه های پیش بینی نشده
  • هزینه عوارض شهرداری
  • هزینه صندوق کارآموزی
  • هزینه معارض

که با توجه به نوع پروژه قابل اعمال هستند.

ضرایب فهرست بها

فهرست بها که هر ساله توسط سازمان مدیریت و برنامه و بودجه برای قیمت گذاری فعالیت های اجرایی کار تدوین میگردد با استفاده از چهارعامل مواد و مصالح، نیروی انسانی، ماشین آلات و هزینه حمل تعیین می شود. هر پیمانکار باتوجه به شرایط و منطقه اجرای پروژه، صعوبت کار، فواصل منابع، میزان پرت مصالح و سایر عوامل ممکن است هزینه تمام شده متفاوت از قیمت های درج شده در فهرست بها در نظر بگیرد. ضرایب فهرست بها برای عمومیت بخشیدن به قیمت‌های فهرست بها در نظر گرفته می‌شوند.

به عبارت دیگر با در نظر گرفتن معیارهای مختلف و با اعمال ضرایب فهرست بها، محاسبات قیمت گذاری برای کل کشور، در شرایط مختلف کاری، یکپارچه و عادلانه می‌شود.

در این مطلب، انواع ضرایب فهرست بها معرفی شده است.

  • ضریب فصل (ضریب پیشنهادی جزء)
  • ضریب بالاسری
  • ضریب طبقات
  • ضریب منطقه ای
  • ضریب صعوبت (سختی کار،ترافیک و …)
  • ضریب سهولت کار
  • ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه

ضریب فصل (ضریب پیشنهادی جزء)

ضریب پیشنهادی جزء یا ضریب فصل یکی از ضرایب فهرست بها است که از تقسیم مبلغ پیشنهادی پیمانکار برای هر فصل ( با توجه به کلیه شرایط ) به مبلغ برآورد شده توسط دستگاه اجرایی برای همان فصل ، محاسبه می شود .ضرایب پیشنهادی جزء در زمان تهیه صورت وضعیت های قطعی و موقت و هم در شرایطی که نیاز به افزایش و یا کاهش مقادیر کار (حداکثر تا 25 درصد مبلغ اولیه) می باشد، ملاک قرار میگیرد.

ضریب بالاسری

هزینه های بالاسری پروژه اعم از عمرانی یا غیر عمرانی، به هزینه هایی گفته می شود که برای انجام پروژه صرف می شوند، اما ارتباط مستقیمی با تک تک فعالیت های پروژه ندارند . پس ضریب بالاسری با ضرب در ارزش فهرست بهایی فعالیت های پروژه، کل هزینه های مستقیم و بالاسری پروژه را به ما می دهد. این هزینه ها در دو دسته کلی تقسیم میشوند:

  • هزینه بالاسری عمومی پیمانکار

 این هزینه از نوع هزینه هایی که است نمیتوان آنها را به کار مشخصی مربوط کرد، مانند هزینه های درج شده در زیر:

۱. هزینه دستمزد نیروی انسانی دفتر مرکزی، شامل نیروی انسانی مدیریت شرکت، دفتر فنی و امور اداری، تدارکات مالی و خدمات و …

۲. هزینه بیمه های عمومی و حق بیمه کارکنان دفتر مرکزی (سهم کارفرما)، به انضمام هزینه بیمه بیکاری کارکنان دفتر مرکزی

۳. هزینه وسایل نقلیه دفتر مرکزی و هزینه های ذهاب ایاب که توسط کارمندان یا مدیران، با وسایل نقلیه عمومی انجام می شود.

۴. هزینه سرمایه گذاری یا اجاره محل دفتر مرکزی

۵. هزینه نگهداری دفتر مرکزی

۶. هزینه استهلاک وسایل دفتری دفتر مرکزی

۷. هزینه آب، برق و سوخت دفتر مرکزی

۸. هزینه مخابرات و پست دفتر مرکزی

۹. هزینه پذیرایی و آبدارخانه دفتر مرکزی

۱۰. هزینه لوازم التحریر و ملزومات دفتر مرکزی

۱۱. هزینه و چاپ فتوکپی نقشه در دفتر مرکزی

۱۲. هزینه تهیه اسناد، برای شرکت در مناقصه ها

۱۳. هزینه ضمانت نامه شرکت در مناقصه ها

۱۴. هزینه های متفرقه، شامل هزینه های حقوقی و قضایی، نشریات، عضویت در مجامع، و مانند آنها.

۱۵. هزینه عوارض شهرداری برای دفتر مرکزی

۱۶. هزینه سرمایه گذاری یا اجاره و هزینه های نگهداری و بهره برداری از انبار مرکزی

۱۷. هزینه دستگاهها و تجهیزات رایانه ای دفتر مرکزی

  • هزینه بالاسری کار

این هزینه، از نوع هزینه هایی است که می توان کار مشخصی را به آن مربوط کرد، مانند هزینه های درج شده در زیر:

– هزینه های سرمایه که گذاری شامل موارد زیر است:

۱. هزینه تنخواه در گردش پیمانکار، با توجه به وجوه پیش پرداخت که نزد پیمانکار است

۲. هزینه ناشی از وجوه نقدی آن قسمت از حسن انجام کار که نزد کارفرماست 

۲. هزینه ضمانت نامه ها، که شامل موارد زیر است:

– هزینه ضمانت نامه انجام تعهدات 

۱. هزینه ضمانت نامه پیش پرداخت 

۲. هزینه ضمانت نامه وجوه حسن اجرای کار.

۳. هزینه مالیات 

۴. سود پیمانکار

۵. هزینه های مستمر کارگاه که شامل موارد زیر است:

– هزینه دستمزد نیروی انسانی سرپرستی عمومی کارگاه، دفتر فنی، اداری، مالی و تدارکات، کمپ و کانتین و خدمات. همچنین، هزینه دستمزد سایر عوامل کارگاه که در قیمت ردیفهای بها و هزینه فهرست تجهیز و برچیدن کارگاه، منظور نشده است.

۱. هزینه نیروی انسانی که خدماتی در اختیار کارفرما و مهندس مشاور برای بازرسی و آزمایش قرار میگیرد.

۲. هزینه سفر مدیران و کارکنان به دفتر مرکزی کارگاه و سایر نقاط، برای کار مربوط

۳. هزینه تهیه نسخه های اضافی اسناد و مدارک پیمان

۴. هزینه غذای کارکنان و کارمندان پیمانکار

۵. هزینه پذیرایی کارگاه

۶. هزینه های پست، مخابرات، ارتباطات، سفر مسوولان کارگاه و هزینه های متفرقه

۷. هزینه تامین وسیله نقلیه برای تدارکات کارگاه

۸. هزینه چاپ، فتوکپی، لوازم التحریر و ملزومات

۹. هزینه آزمایشهای پیمانکار

۶. هزینه های تهیه مدارک فنی و تحویل کار.

– هزینه های تهیه عکس و فیلم

۱. هزینه تهیه نقشه های کارگاهی (Shop Drawings) در حد نیاز کار.

۲. هزینه تهیه نقشه های چون ساخت (As Built Drawings)

۳. هزینه های برنامه ریزی و کنترل پروژه

۴. هزینه های نگهداری عملیات انجام شده تا زمان تحویل موقت

۵. هزینه های مربوط به امور تحویل موقت و تحویل قطعی

توضیح ۱: هزینه دستمزد نیروی انسانی شاغل در تعمیرگاه ماشین آلات جزو هزینه ساعتی آلات ماشین پیشبینی شده است و از این بابت هزینه ای در هزینه های بالاسری منظور نشده است.

توضیح ۲: در طرحهای تملک دارایی های سرمایه ای، چون هزینه های بیمه سهم کارفرما، بیمه بیکاری نیروی انسانی کارگاه، مالیات بر ارزش افزوده و همچنین هزینه عوارض شهرداری (برای پیمانهای مشمول)، توسط دستگاههای اجرایی از محل اعتبار طرح می پرداخت شود، هزینه ای از بابت آنها در هزینه های بالاسری منظور نشده است.

ضریب بالاسری معمولاً برای طرح های عمرانی 1.30 و برای طرح های غیر عمرانی 1.43 در نظر گرفته می‌شود. اختلاف مابین دو ضریب به تفاوت هزینه بیمه در طرح های عمرانی و غیر عمرانی مربوط است. ممکن است با تغییر قوانین و یا برای یک پروژه خاص این ضرایب به این صورت نباشند. در هر حال با استفاده از یک نمونه آنالیز به زیر، می‌توان شرایط مختلف را بررسی و ضرایب مورد نظر را استخراج کرد.

آنالیز هزینه بالاسریطرح های عمرانیطرح های غیرعمرانی
سود8.8 درصد8.87 درصد
مالیات بر سود1 درصد1 درصد
بیمه1.6 درصد7.8 درصد
هزینه دفتر مرکزی2.5 درصد2.5 درصد
هزینه مستمر کارگاه8 درصد8 درصد
هزینه ضمانتنامه1.5 درصد1.5 درصد
هزینه آزمایشگاه پیمانکار0.2 درصد0.2 درصد
کمک به صندوق کارآموزی0.2 درصد0.2 درصد
جمع23.08 درصد30.07درصد
ضریب بالاسری100/(100-23.08)=1.30100/(100-30.07)=1.43

ضریب طبقات 

قیمتهای درج شده در فهرست بهای ابنیه، برای انجام کار در طبقه همکف و زیر همکف در نظر گرفته شده است . چنانچه کار در طبقات بالاتر از همکف و یا پایین تر از طبقه زیر همکف انجام شود، بابت هزینه حمل مصالح به طبقات مذکور و افت ناشی از حمل آن به طبقات و همچنین سختی اجرای کار، ضریبی به نام “ضریب طبقات” به شرح پیوست 2 فهرست بها تعیین و در برآورد هزینه اجرای عملیات کار، منظور می شود.

تبصره 1: در صورتی که وضعیت زمین طوری باشد که ساختمان بیش از یک همکف در جهات مختلف داشته باشد، طبقه همکف اصلی که در نقشه های اولیه مشخص شده، ملاک محاسبه ضریب طبقات قرار می گیرد.

تبصره 2: منظور از کارهای محوطه سازی، عبارت است از تمامی عملیات ساختمانی یا تاسیسات مکانیکی و برقی که در خارج از ساختمان انجام شود.

تبصره 3: ضریب طبقات که به طور جداگانه برای هر یک از ساختمان های مشمول تعیین می شود، به تمام اقلام کار همان ساختمان، به استثنای مصالح پای کار، تعلق می گیرد و از اولین صورت وضعیت منظور می شود.

تبصره 4: ضریب طبقات با چهار رقم اعشار در محاسبات در نظر گرفته می شود، چنانچه رقم پنجم بعد از ممیز کمتر از 5 باشد، حذف و اگر 5 و یا بیشتر باشد، یک واحد به رقم چهارم بعد از ممیز اضافه می شود.

ضریب منطقه ای

از آنجا که قیمت های موجود در فهارس بها براساس انجام پروژه در تهران تدوین شده اند، برای اینکه قیمتهای موجود در فهارس بها ، عمومیت داشته و در همه جای کشور قابل استفاده باشد، سازمان مدیریت و برنامه یزی کشور جداول ضریب های منطقه ای کارهای پیمانکاری را براساس ویژگی های محلی و منطقه ای و میزان برخوداری یا محروم بودن آن و چگونگی امکان دسترسی به نیروهای کار و تامین مصالح مناطق، ابلاغ نموده اند تا در پروژه های خارج از تهران و در سایر نقاط کشور در برآورد هزینه کارهای ساختمانی ،تاسیسات برق، مکانیک، راه وباند و … ضرب گردد.

از سال ۹۴ و طی بخشنامه‌ای، ضرایب منطقه‌ای جدید، تقریبا بعد از سه دهه، برای بیش از ۱۰۰۰ منطقه مختلف و در ۱۵ رشته فهرست بها ابلاغ شده است. که از اینجا می توانید دانلود کنید.

ضریب سختی کار

در بعضی قرارداد های عمرانی به مواردی یا در مناطق خاصی برخورد می کنیم که برای اجرای عملیات پروژه، نیاز به تدابیری می باشد که در شرایط معمول نیاز به آنها نمی باشد. از این گونه موارد می توان به سختی اجرای کار در زمین های با شیب بالا، ترافیک، سختی اجرای کار در تونل، معادن و … نام برد قیمت های پایه، جوابگوی هزینه های اجرای عملیات نیست، در این صورت، برای جبران هزینه های اضافی عملیات، ضریبی به عنوان صعوبت و سختی، اضافه بر ضریب پلوس با توافق دستگاه اجرایی مورد محاسبه و به پیمان وارد می شود که در این صورت، قیمت های ضریب دار، جوابگوی هزینه هاست.

به عنوان نمونه می توان به پیوست 2 فهرست بهای خطوط انتقال آب یا اب روستایی مراجعه نمود.

در واقع این گونه ضرایب نقش جبران کننده خسارات ایجاد شده ناشی از سختی کار و کاهش راندمان ناشی از آن را بازی می کند. لازم به ذکر است که ضرایب ارتفاع و طبقات نیز به نوعی ضریب صعوبت و سختی می باشد که به دلیل عمومیت بیشتر، برای محاسبه آن و جلوگیری از اعمال سلیقه با فرمول مشخصی محاسبه و اعمال می گردد.

ضریب سهولت کار

در فهرست بهاهایی مثل شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب قیمت ها برای کار در داخل شهرها تهیه شده است. اگر بخشی از عملیات لوله گذاری در خارج از شهر انجام شود ، هنگام تهیه برآورد برای سهولت اجرای کار در این مناطق باید ضریبی مطابق فهرست بها (به طور مثال 85%) تعیین و به قیمت ها اعمال شود.

ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه

مطابق شرایط عمومی پیمان تجهیز کارگاه عبارت است از عملیات و اقدام ها و تدارکاتی  که باید به صورت موقت برای دوره اجرای کار انجام شوند تا آغازکردن وانجام دادن عملیات موضوع پیمان، طبق اسناد ومدارک پیمان، میسر شود.و همچنین برچیدن کارگاه ، عبارت است ازجمع آوری مصالح، تجهیزات، تاسیسات و ساختمان های موقت، خارج کردن مواد زاید، مصالح، تجهیزات، ماشین آلات و دیگر تدارکات پیمانکار از کارگاه و تسطیح و تمیزکردن محلهای تحویلی کارفرما می باشد. عملیات مذکور دارای هزینه می باشد که برای جبران این هزینه‌ها، ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه در نظر گرفته می‌شود. این هزینه ها با هزینه‌های بالاسری کار کاملاً متفاوت است. روش اعمال آن بصورت درصدی است بسته به نوع قرارداد و توافق، مقدار این ضریب از ۴ تا ۶ درصد تغییر می‌کند (ضریب تجهیز و برچیدن در متن قرارداد صراحتاً ذکر می‌شود). ریز آیتم های این هزینه ها در پیوست فهارس بها ذکر شده است.  این هزینه‌ها این ضریب پس از اعمال ضریب پیشنهادی پیمانکار، اعمال می‌شود.  

نحوه اعمال ضرایب

ضرایب یاد شده به صورت پی در پی در هم ضرب شده و در قیمت خالص برآورد (حاصل از قیمت های پایه فهرست بها) اعمال می شوند. سپس حاصل با مبلغ تجهیزکارگاه جمع می شود. یادمان باشد مبالغ مربوط به مصالح پایکار در فصل مربوطه اعمال شده بود (می توانید در خصوص جزئیات مصالح پایکار اینجا بخوانید).

لازم به ذکر است که ضریب بالاسری، ارتفاع، طبقات، منطقه ای و صعوبت در هزینه مقطوع تجهیز و برچیدن کارگاه اعمال نمی گردد.

مطالب مرتبط

نوشتن دیدگاه