خرابی هاي رایج در روسازي هاي آسفالتی شامل ترك خوردگی ها، خرابی هـاي سـطحی، تغییر شکل ها و چاله بشرح زیر میشود:
- ترك خوردگی ها نظیر ترك هاي پوست سوسماري، تركهاي عرضی، تركهاي بلوکی، تركهاي طولی، تركهاي برشی لبه و تركهاي انعکاسی
- تغییر شکل ها مانند شیارافتادگی، نشست، برآمدگی، تورم، موج افتادگی
- چاله ها و وصله ها
علت یا علل بروز انواع خرابیهاي زودرس روسازي ها میتواند در اثر تغییرات در هـر یک، هر دو و یا تمامی عوامل ذیل باشد:
الف: تعداد و نوع وسایل نقلیه عبوري
ب: نوع و جنس مصالح بستر و روسازي
ج: شرایط جوي
د: شرایط زهکشی
ه: کیفیت اجرا
و: ضوابط و معیارهاي طرح و اجرا
ز: نگهداري
ترمیم ترک
ترك خوردگی از متداولترین خرابی هایی ایجاد شده در روسازي هاي آسفالتی هستند. عوامل متعددي بر گسترش ترك تاثیرگذار هستند. سه نوع عمده ترك خوردگی عبارتند از:
- تركهاي ناشی از بارگذاري
- تركهایی غیر ناشی از بارگذاري
- تركهاي ترکیبی
ترك هاي ناشی از بارگذاري بخاطر عبور ترافیک سنگین بر روي روسازي اتفاق میافتد و ترك هاي غیر ناشی از بارگذاري بر اثر عوامل محیطی اتفـاق میافتد و ترك هاي ترکیبی بخاطر هر دو عامل فوق ایجاد میشود.
انتخاب گزینه مناسب ترمیم ترك ها، مستلزم مشخص شدن علت یا علل آن، عرض ترك، و وسعت ترك خوردگی در منطقه تخریب شده دارد. جلوگیري از نفوذ آب و مواد تراکم ناپذیر نظیر سنگ، ماسه به درون ترك و سازه زیرین روسازي، اهمیت بسیار دارد.
در فرایند انتخاب ترمیم، متمایز نمودن مقـدار تـرك خوردگی و سطح خرابی حاشیه ترك ها لازم میباشد. بعنوان یک نقطه شروع، حد و مرز میان میزان متوسط و زیـاد در نقطه اي ایجاد میگردد که ترك خوردگی طولی و عرضی بعنوان ترك خـوردگی بلـوکی طبقـه بنـدي میشوند.
مادامی که روسازي در شرایط خوبی باشد، مقدار ترک ها کم تا متوسط بوده و ترکها هـیچ گونـه انشعاب و یا خرابی را در لبه ها نشان ندهند، روش درزگیري بسیار مـؤثر است. بـراي تعمیـر ترك هایی که تعداد و شدت خرابی آنها زیاد است، بایستی از روش هاي لکه گیري و یا سایر روش هاي بهسازي استفاده کرد.
ترک های موزاییکی (پوست سوسماری)
اين ترک به صورت بلوک هاي کوچک بوده که همگي به هم مربوط مي باشند و به علت داشتن شباهت به پوست پشت بدن سوسمار ترک سوسماري يا پوست ماري نيز ناميده مي شود .
علت پيدايش ترک موزاييکي در سطح راه هاي آسفالته ناپايداري و ضعيف بودن زيرسازي راه مي باشد که با ترک خوردن تمام يا قسمتي از سطح رويه آسفالتي به شکل تکه هاي نسبتا کوچک چند ضلعي ظاهر شده و معمولا با تکرار بارگذاري بر وسعت آن افزوده مي شود .
از مشخصات بارز اين ترک ها وسيع نبودن ترک مي باشد و غالبا در سطح کوچکي عارض مي شود مگر اينکه زير سازي راه کلا ضعيف باشد که در اين صورت ترک در سطوح وسيع تري عارض خواهد شد.
ترک هاي لبه اي
اين ترک ها معمولا در فصل مشترک لبه آسفالت و شانه هاي راه پديد مي آيند و معمولا ترک هاي عميقي مي باشند و چنانچه سريعا مرمت نشوند صدمات زيادي به راه وارد مي نمايند .
علل پيدايش ترک به واسطه ي فقدان زهکشي مناسب در شانه هاي راه و نفوذ آب در شانه هاي راه و خشک شدن و مرطوب شدن خاکريز شانه به طور متوالي بوده که سبب پيدايش اين نوع ترک مي گردد .
ترک انعکاسي
. در سطح آسفالت غالبا ترک هايي ملاحظه مي شوند که در واقع انعکاس ترک قشرهاي زيرين راه مي باشد . اين ترک ها به صورت هاي مختلف مانند طولي، عرضي ، بلوکي و غيره ملاحظه مي شوند و بيشتر در سطح آسفالت هايي که روي بستر بتني و يا خاکي که با سيمان و يا آهک تقويت شده است ملاحظه مي شود و يا در روکش هاي آسفالتي که بستر قديم به خوبي مرمت نشده است نيز ديده مي شود .اين گونه ترک ها را انعکاسي مي گويند .
علل پيدايش اين نوع ترک ها را مي توان به حرکت عمودي و افقي قشر زيرين آسفالت نسبت داد و تاثير تغيير درجه حرارت در فصول مختلف نيز ترک هاي زيرين را وسيع تر کرده و سبب مي شود که اين ترک ها به سطح آسفالت نيز منعکس شوند .
ترک‌های طولی و عرضی
ترک های طولی در راستای تقریبی محور طولی رویه روسازی و ترک‌های عرضی در جهت عمود بر آن به وجود می‌آیند.
دلایل به وجود آمدن این ترکها را می توان تغییرات حرارتی روسازی، جمع شدگی و انقباض لایه آسفالتی و شکست روسازی به عبارت دیگر وقوع سیکل‌های حرارتی و افزایش و کاهش‌های متناوب دما نام برد. بروز ترک خوردگی در درزهای ساخت روسازی و جداشدگی سنگ دانه به دلیل عملکرد نامناسب دستگاه پخش آسفالت (فینیشر) هم می تواند دلیل این ترک ها باشد.
ترک هلالی (لغزشی)
ترک های هلالی معمولا به شکل هلال ماه می باشند و در اثر وارد آمدن فشار و نیروی افقی زیاد بر روی روکش آسفالت ایجاد شده و به تدریج گسترش پیدا کرده و عمیق می شوند. دلیل شکل گیری این ترک ها می تواند عدم چسبندگی مورد نیاز لایه زیرین و لایه فوقانی روکش آسفالت، عبور و مرور وسایل نقلیه سنگین و فشار سنگین چرخ های آن، وجود موادی مانند روغن های نفتی، گرد و خاک و یا آب، قبل از انجام عملیات روکشی آسفالت، استفاده نکردن از اندود سطحی در بین لایه رویه و لایه آستر باشند. برای بازسازی و تعمیر این ترک ها، باید ابتدا قسمت ترک خورده و تخریب شده به طور کامل برداشته شود و سپس با استفاده ازبتن آسفالتی گرم آن را پر نمود.
ترک بلوکی یا جمع شدگی
در این نوع خرابی روسازی هم در راستای طولی و هم در راستای عرضی دچار ترک خوردگی میشود و در نهایت با اتصال این ترکها به یکدیگر روسازی به شکل بلو‌ک‌های مربعی یا مستطیلی بزرگ با ابعاد عمدتاً نیم متر تا سه متر در می‌آید.
این نوع از ترکها به دلایل زیر رخ می دهد:
- تغییر حجم یا جمع شدگی در رویه آسفالتی یا اساس و یا خاک
- استفاده از قیر نامرغوب یا اکسیداسیون قیر مخلو‌ط‌های آسفالتی
- استفاده از لایه آستر که بیشتر برای مناطق با ترافیک بالا استفاده میشود، در مناطق کم ترافیک و یا پارکینگ‌ها
- اجرای نامناسب روسازی
- عدم جذب قیر کافی در سنگ دانه‌ها
